«Η γνώση είναι δύναμη» Γράφει η φιλόλογος Βασιλική Γκάτση – έκδοση 14-5-2016

Αφότου ο άνθρωπος μπόρεσε να σταθεί στα πόδια του απάνω στον άξενο ακόμα φλοιό της γης και να οργανώσει τη συμβιωτική ομάδα με μορφή «κοινωνίας», το αγαθό που αναγνώρισε και τίμησε περισσότερο από κάθε άλλο υπήρξε η γνώση. Η γνώση των πραγμάτων και των προσώπων που τον περιστοιχίζουν. Η γνώση των άψυχων και έμψυχων όντων του φυσικού κόσμου και των καταστάσεων της συλλογικής ζωής. Η γνώση των κοντινών όπως και των μακρινών γεγονότων.

Η γνώση που με το πέρασμα των χρόνων δυνάμωσε και απελευθέρωσε τον άνθρωπο από αυθεντίες και προκαταλήψεις, από την εμπάθεια και τον αυταρχισμό. Η γνώση που έφερε περισσότερη ελευθερία και άνεση· που έδωσε τη δυνατότητα σε όσους είχαν –έστω- στοιχειώδεις γνώσεις (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) και μια σχετική επαφή με τις εξελίξεις της επιστήμης να βρίσκονται σίγουρα σε πλεονεκτικότερη θέση από τα αμαθή πλήθη που ζούσαν και ζουν στην εξαθλίωση, την εκμετάλλευση και την αβεβαιότητα· μάλιστα αν βρισκόταν κάποιος ικανός να τα πείσει και να τα καθοδηγήσει, αυτά τον ακολουθούσαν και τον ακολουθούν πειθήνια. ‘Ήταν και είναι λοιπόν η γνώση απελευθερωτικό όπλο στα χέρια των ανθρώπων και δεν έχει κανέναν άλλο σκοπό παρά την κατάκτηση της μέγιστης δυνατής ευτυχίας. Για να κατακτήσουμε όμως τη μέγιστη δυνατή ευτυχία απαιτείται γνώση του Εγώ, γνώση του περιβάλλοντα κόσμου έγκυρα και έγκαιρα, αλλά και γνώση ηθική.

Πρώτα απ’ όλα η γνώση του Εγώ, γιατί είναι σημαντική δύναμη για την ευτυχία του ατόμου μέσα στη σημερινή ανταγωνιστική και πολλά υποσχόμενη κοινωνία μας. Δυστυχώς, όμως, αν και όλοι έχουν Εγώ δε διαθέτουν όλοι αυτή τη γνώση / δύναμη. Έτσι η έλλειψη αυτογνωσίας καλλιεργεί την αβεβαιότητα, την ανασφάλεια και οδηγεί στην αποτυχία και τη δυστυχία. Για παράδειγμα, ο μαθητής του Λυκείου χρειάζεται την αυτογνωσία για να αξιολογεί συνεχώς τον εαυτό του και να σχεδιάζει τα βήματα του μετά το Λύκειο. Οι γνωστικές του επιλογές, ο επαγγελματικός του προσανατολισμός, ο επικοινωνιακός του ρόλος μέσα στους συνομηλίκους του, είναι ανάγκη να εξαρτώνται από τη γνώση του εαυτού του. Ειδεμή θα είναι ένας μαθητής χωρίς ταυτότητα, χωρίς τοποθέτηση ουσιαστική μέσα στο σχολικό και εξωσχολικό περιβάλλον. Και οι όποιες αποτυχίες θα αποδίδονται συνεχώς στους άλλους, ενώ η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.

Έπειτα η γνώση του περιβάλλοντα κόσμου έγκυρα και έγκαιρα, δηλαδή η προσέγγιση και ερμηνεία των πραγμάτων, των φαινομένων και των ανθρώπων που μας περιστοιχίζουν. Μάλιστα όσο περισσότερη γνώση τόσο μεγαλύτερη δύναμη για τον άνθρωπο· θεμελιώνεται η τεχνολογία και η επιστήμη με αποκλειστικό στόχο την πρόοδο των ανθρώπων και των κοινωνιών. Επιτυγχάνεται η γνώση της κοινωνίας και η γνώση του ανθρώπου στις διαστάσεις της κοινωνικής και της ατομικής του ύπαρξης. Κι όσο μεγαλώνει η γνώση μας για τις διαστάσεις και τις δραστηριότητες, οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές, παιδευτικές, επικοινωνιακές του ανθρώπου, τόσο ισχυρότεροι γινόμαστε. Για παράδειγμα σήμερα, που κυρίαρχο χαρακτηριστικό είναι οι πληροφορίες, οι καλύτερες κινήσεις στο «Χρηματιστήριο Αξιών» γίνονται από αυτόν που έχει τις καλύτερες πληροφορίες· πετυχαίνει καλύτερες προσωπικές, εμπορικές, επαγγελματικές, πολιτικές …συμφωνίες αυτός που γνωρίζει καλύτερα. Επομένως αυτός που γνωρίζει ισχυροποιείται έναντι των ανταγωνιστών του, έναντι γενικά των άλλων ανθρώπων.

Τέλος γνώση ηθική, δηλαδή γνώση του καλού και του κακού και διαχωρισμό αυτών με κριτήρια και αρχές πανανθρώπινες και διαχρονικές. Όχι, όμως, μόνο στη θεωρία, αλλά και στην πράξη, γιατί μόνο τότε ενδυναμώνονται οι ανθρώπινες σχέσεις και γίνεται πιο ποιοτικό το επίπεδο της κοινωνικής συνύπαρξης, καθώς προϋποθέτει τη δύναμη της κριτικής και της αυτοκριτικής, χωρίς τις οποίες η ευρυμάθεια και η εξειδίκευση μένουν χωρίς σκοπό.

Η γνώση λοιπόν είναι διέξοδος για τον άνθρωπο και η δύναμη του είναι ανάλογη με τη γνώση του, αφού η αιτία που τον κάνει να μην οδηγείται σε αποτέλεσμα είναι η άγνοια του. Όχι, όμως, η γνώση που αντλείται με ευκολία απ΄ την υιοθέτηση κυρίαρχων αντιλήψεων, αλλά αυτή που διεισδύει βαθύτερα και απλώνεται πλατύτερα απ’ τον κοινό νου, αναζητώντας, πίσω από το αυτονόητο την κρυμμένη αλήθεια. Με το φως του ηλίου την παρομοίασε ο Πλάτωνας. Και ο Κομφούκιος (ο Κινέζος φιλόσοφος του 6^ου π.Χ. αιώνα) γράφει: «Όταν διερευνώνται με προσοχή τα πράγματα η γνώση γίνεται πλήρης. Όταν η γνώση των ανθρώπων είναι πλήρης, οι σκέψεις τους είναι ειλικρινείς. Όταν οι σκέψεις τους είναι ειλικρινείς, οι καρδιές τους διορθώνονται. Όταν οι καρδιές τους διορθώνονται, τα πρόσωπα τους καλλιεργούνται. Όταν τα πρόσωπα τους καλλιεργούνται, οι οικογένειες τους μπαίνουν σε τάξη. Όταν οι οικογένειες τους μπαίνουν σε τάξη, οι πολιτείες κυβερνώνται δίκαια. Όταν οι πολιτείες κυβερνώνται δίκαια, όλος ο κόσμος έχει γίνει ήσυχος και ευτυχισμένος».

Επομένως η βαθύτερη αλήθεια και γνώση που απελευθερώνει το πνεύμα του ανθρώπου και οδηγεί στη σωτηρία δεν είναι άλλη παρά η περισσότερη, πλατύτερη και βαθύτερη μάθηση. Άλλωστε «τόσα μπορούμε, όσα ξέρουμε» και θα ήταν ευχής έργο η νεότητα των θρανίων –και όχι μόνο- να αντιληφθεί το περιεχόμενο του λόγου αυτού· οι νέοι μας, τα παιδιά μας, οφείλουν πρώτιστα στον ίδιο τους τον εαυτό και έπειτα στους γονείς και στην κοινωνία να διεκδικήσουν μια θέση στην Ανώτερη ή Ανώτατη εκπαίδευση όχι αποβλέποντας, όμως, μόνο στην επαγγελματική τους αποκατάσταση και στην εξασφάλιση μιας θέσης στο Δημόσιο, αλλά στοχεύοντας στην προσωπική τους καλλιέργεια, μόρφωση και ανάταση, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα, τις σύγχρονες ανάγκες και τον εξουθενωτικό ανταγωνισμό της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας μας.

Αποτελεί λοιπόν η προσπάθεια, ο αγώνας των παιδιών για την εισαγωγή τους στην Ανώτατη και Ανώτερη εκπαίδευση ένα από τα μονοπάτια προς την κατάκτηση ενός ανώτερου επιπέδου γνώσης, αλλά και απόκτησης εφοδίων και ευκαιριών στην επαγγελματική τους αποκατάσταση και καταξίωση. Άλλωστε «το Πανεπιστήμιο οφείλει και πρέπει να προετοιμάζει τους ανθρώπους οι οποίοι θα μελετήσουν, θα διδάξουν και θα παραδώσουν αυτά τα εθνικά αποθέματα ψυχής μέσα από τα οποία ζει, υπάρχει και επιβιώνει ουσιαστικά και ποιοτικά ο πολίτης αυτής της χώρας, της χώρας μας».

Καλή επιτυχία παιδιά!!!