Περί Μαγείας – έκδοση 28-11-2015

γράφει ο π. Γεώργιος Γεωργιάδης

Ήλπιζα ποτέ μου να μήν χρειασθεί να γράψω γι’ αυτήν, καθότι μάγοι & μαγεία (ορθά-κοφτά) δέν υπάρχουν. Οπότε, γιατί να χάνω άσκοπα τόν χρόνο μου; Κάποια στιγμή όμως αρχίζεις να διερωτάσαι εάν αυτά που γνωρίζεις είναι σωστό να τά κρατάς μέσα σου. Μήπως είναι πιό θεάρεστο να τά μοιράζεσαι (share) και με άλλους;

Κάπου στήν βορειοκεντρική Σιβηρία υπάρχει το διαμέρισμα (όμπλαστ) που λέγεται «Εβένκυ». Παλαιότερα λεγόταν «Τουνγκούσκα» κι έγινε ευρέως γνωστό τό 1908 από τήν εκεί πτώση ενός μετεωρίτου. Σήμερα οι Εβένκιοι (=Τουνγκούσκιοι) είναι περίπου 28.000, απλωμένοι σε περιοχή εξαπλάσια τής Ελλάδος. Ήσαν οργανωμένοι σε πατριές. Κεντρική μορφή στήν τουνγκουζική θρησκεία ήταν ο «σαμάνος» (săman, αυτός που γνωρίζει, από τήν σανσκριτική λέξη schramana, ο ασκητής, ο μάγος) ο οποίος ήταν ταυτόχρονα αοιδός, προφήτης και θεραπευτής. Γύρω από τήν κοινοτική φωτιά (Vesta) αυτός ερχόμενος σε έκσταση, έκανε διάφορα εξωπραγματικά σάν αυτά που σήμερα τά χαρακτηρίσουμε ως «μαγικά».

Οι μετακινήσεις τών λαών είτε πρός τά δυτικά (Ευρώπη) είτε πρός τά νότια (Σουμερία, Ωκεανία), είχε ως αποτέλεσμα οι συνήθειες τού «σαμανισμού» (shamanism) να γίνουν ευρύτερα γνωστές. Αυτές δυστυχώς διεπότισαν τόσο έντονα τίς αντιλήψεις και τήν ευπιστία τών τοπικών κοινωνιών, ώστε πίστεψαν οτι κάποιοι εκ τών ανθρώπων δύνανται να επεμβαίνουν στήν φυσική ροή τών πραγμάτων. Αυτός είναι και ο ορισμός τού σαμανισμού, τόν οποίον ορισμό (φιλολογικά) εσφαλμένως προσάπτουμε στήν μαγεία. Έτσι σαμάνους σε ποικίλες παραλλαγές απέκτησαν πολλοί αρχαίοι λαοί, μέχρι και στήν αμερικανική ήπειρο. Ένα από τά υποτιθέμενα χαρίσματα τών σαμάνων, είναι και η μαντική (“divination”).

«Μαγεία» στήν πραγματικότητα πρόκειται γιά κάτι το υπαρκτό και κατανοητό. Πρόκειται απλά γιά τήν ικανότητα που έχει κάποιος να επιτελεί κάποιαν χειρωνακτική εργασία τόσο μα τόσο καλά, ώστε τα υπόλοιπα 999‰ τού πληθυσμού δέν μπορούν. Ναί, ο τσαγκάρης, ο σοβατζής, ο πιλότος, ο θηριοδαμαστής, ο Μαραντόνα, όλοι αυτοί είναι μάγοι με τήν πραγματική (φιλολογική) έννοια. Και αυτό διότι μαγεύουν, γοητεύουν (charm), γητεύουν τούς πολλούς (πχ τά 999‰). Εκτός από τούς «μάγους» τών χειρονακτικών ασχολιών, υπάρχουν και οι μάγοι τής γνώσεως. Δηλ. άνθρωποι οι οποίοι κατέχουν γνώση τόσο πολλή ή έχουν τόσο αξιοσημείωτη ευρυμάθεια, ώστε πολύ λίγοι (< 1 ‰) υπάγονται σε αυτούς. Τέτοιοι «μάγοι» είναι οι νευροχειρουργοί, αστροναύτες, πυρηνικοί φυσικοί, πολυγλωσσο-μαθείς, κλπ.. Εάν δέν αποφασίσουμε να αποδεχθούμε αυτήν τήν παράγραφο, ποτέ δέν θα καταλάβουμε τί εστί πράγματι μαγεία.

Οι ίδιοι οι πυρηνικοί φυσικοί δέν έχουν πρόβλημα να κατονομάζουν τούς αριθμούς 2, 8, 20, 28, 50, 82, 126 ως «μαγικούς αριθμούς». Όποιου στοιχείου ο πυρήνας απαρτίζεται από τόσα νουκλεόνια (δηλ. πρωτόνια + νετρόνια), τότε αυτά είναι ευσταθή ισότοπα (D, Be⁸, Ne, Si, Ti⁵⁰ & V⁵⁰, Kr, Te).

Πέρσι γράψαμε (Σεπτ. 2014, «Φερόαι Νήσοι») οτι οι Αιγύπτιοι είναι οι Άτλαντες που αφού απέτυχαν να καταλάβουν τήν βοιωτική Αθήνα, κατέληξαν στόν κάτω ρού τού Νείλου. Άγνωστο πότε έγινε αυτή η μετακίνησή τους από τήν ΒΔ Ευρώπη, σίγουρα όμως πρό τού 3000 π.Χ.. Όποιος θέλει πραγματικά και νηφάλια να μάθει τί είναι οι «Μάγοι», η πλέον αξιόπιστη πηγή είναι ο Διογένης ο Λαέρτιος (~ 250 μ.Χ.. Στό εξής Δ/Λ). Στό σύγγραμμά του «Βίοι Φιλοσόφων» (Α΄, 8) αναφέρει οτι οι Μάγοι αγνοούσαν πλήρως τήν γοητικήν μαγείαν, και οτι ήσαν παλαιότεροι τών αιγυπτίων (σε τούτο συμφωνεί καί ο Αριστοτέλης). Ας τό ενστερνιστούμε γιά να μπορέσουμε να γίνουμε κατανοητοί : Οι Μάγοι ήσαν απλά ένας αρχαιότατος λαός ο οποίος κατοικούσε στά νότια παράλια τής Κασπίας θάλασσας. Αυτός ο λαός ήταν ιδιαζόντως προοδευμένος όχι μόνον στίς χειρωνακτικές εργασίες, αλλά έτι μάλλον στά γράμματα και στίς επιστήμες. Αυτή η σχετικά ολιγάριθμη κάστα, ίσως έδωσε τά φώτα στούς γύρω λαούς. Ο Δ/Λ λέει (Α΄, 1) οτι η Φιλοσοφία δημιουργήθηκε από τούς Μάγους, κι οτι απ’ αυτήν τήν φυλή προήλθαν οι σοφοί χαλδαίοι τής Ασσυρίας, οι γυμνοσοφιστές τής Ινδίας και (ίσως) οι Δρυΐδες τών Κελτών. Κάπως έτσι η φήμη τους ήταν ευρύτατα διαδεδομένη, και μέ τήν φράση που λέμε σήμερα «μάγος είσαι ;» κακώς υπαινισσόμαστε οτι ο άλλος είναι θαυματοποιός ή μάντης, διότι αυτή η φράση ανήκει σε κάποιον επιτήδειον προφέσορα πολύ καλόν στήν δουλειά του. Αυτό το «μή καθαρόν» ‑α‑ τής λέξεως «μάγος» μπορεί ως ετεροιωμένη βαθμίδα να αποδωθεί ως –ε‑, οπότε η λέξη «Μεγιστάνας» (Magister) βλέπουμε οτι είναι ίδια ρίζα, δηλωτικόν τής προκοπής εκείνου τού λαού. Εάν ανοίξουμε τόν Ηρόδοτο (Α΄, 101) θα δούμε να λέει οτι ο άρχων Δηϊόκης (~715 πΧ) συνένωσε 6 μηδικές φυλές με σκοπό να απαρτίσουν εθνότητα. Αυτές ήσαν οι :

Βούδιοι, Παρητακηνοί, Στρούχατες, Αριζαντοί, Βούσαι & Μάγοι. Κατά τόν φιλόλογο Αλέξ. Γαληνό οι 4 τελευταίες φυλές ήσαν άριες, ενώ όχι οι 2 πρώτες. Η φυλή τών Μάγων ήταν η ευγενεστέρα, κι εξ αυτής προήρχοντο οι ευγενείς (noble) και οι ιερείς. Λέγοντες «ιερείς» εννοούμε τού Ζωροαστρισμού, ο μετέπειτα Παρσισμός. Και τούτο δέν πρόκειται τόσο γιά θρησκεία, όσο γιά είδος φιλοσοφίας. Εκείνο που έχει μεγάλη σημασία, είναι οτι πίστευαν σε βασικά στοιχεία που έχει ο χριστιανισμός. Μεταξύ αυτών πίστευαν στήν μέλλουσα ζωή (όχι ως μετεμψύχωση) κατά τήν οποίαν θα είμαστε αθάνατοι, θεωρούσαν ασέβεια τήν καύση νεκρών, καταδίκαζαν τήν χρήση ξοάνων, κ.ά.. Οι Μήδοι με τόν Φραόρτη είχαν συμπεριλάβει τό 625 ως υποτελείς καί τήν φυλή τών περσών, αλλά τό 553 π.Χ. ήλθαν τά πάνω-κάτω και οι Πέρσες (με τήν δωσίλογη βοήθεια τού μήδου (!!) στρατηγού Αρπάγου) έγιναν κύριοι τού μηδικού κράτους (τών 7 φυλών) εκθρονίζοντες τόν Αστυάγη. Ωστόσο τούς φέρθηκαν ως ίσους, οπότε γιά έναν ιστορικό ο περσικός ξεσηκωμός τού 553 επέφερε ισονομία.

Στήν Ιστορία υπάρχουν δύο ερωτήματα:

1^ον, γιατί τό 538 πΧ ο Κύρος φέρθηκε στούς εβραίους τόσο μεγαλόψυχα και τούς επέτρεψε έτσι εύκολα να επιστρέψουν στά πατρώα εδάφη τους, ενώ αυτά τά είχαν οικειοποιηθεί οι σαμαρείτες ;

2^ον, γιατί η Παράδοση ισχυρίζεται πως οι τρείς Μάγοι που πήγαν στόν Χριστό, ήλθαν εκ Περσίδος ;

Τήν απάντηση κι εδώ τήν δίνει ο ανυπέρβλητος Διογένης Λαέρτιος (Α΄, 9) : «μερικοί ερευνηταί φρονούν οτι καί οι Ιουδαίοι εκ τών Μάγων κατάγονται».

Το Ισραήλ τό 926 πΧ διασπάστηκε σε Βορρά & Νότο (όπως η Κορέα και το Βιετνάμ). Τό 722 η Ασσυρία κατέλυσε τό βόρειο Ισραήλ και οδήγησε τούς ισραηλίτες στήν Βαβυλώνα. Τό 623 ο βαβυλώνιος Ναβοπολάσαρ († 16/8^ου/605) ξεσηκώθηκε γιά να καταλύσει τήν Ασσυρία, και τό κατόρθωσε τό 612 όταν ζήτησε βοήθεια από τόν μήδο βασιλέα Κυαξάρη. Ο γιός του Ναβουχοδονόσορ (605→562) χαρίστηκε δύο φορές (604 & 597) στό Νότιο Ισραήλ (=Ιουδαία), αλλά όταν ο ιουδαίος βασιλέας Ματθανίας (= Σεδεκίας) δέν άκουσε τόν προφήτη Ιερεμία και επαναστάτησε, ο Ναβουχοδονόσορ ξεσπίτωσε (587) όλους τούς ιουδαίους και τούς πήγε στήν Βαβυλώνα. Αλλά μετά από 50 έτη οι βαβυλώνιοι καταλύθηκαν από τόν πέρση Κύρο.

Το θέμα έχει ως εξής: Εάν πράγματι αληθεύει η πληροφορία τού Δ/Λ οτι οι εβραίοι είναι απόγονοι τής μηδικής φυλής τών Μάγων (υπό τήν έννοιαν οτι κάποτε [πχ περί τό 2200 πΧ] είχαν μεταβεί μερικοί «μάγοι» στήν Ούρ και λίγο κατόπιν τινές εξ αυτών [οι Άβραμ & Σάρα] μετώκησαν στήν Χαράν και Χαναάν), τότε εύκολα αντιλαμβανόμαστε οτι οι Πέρσες-Μήδοι τό 538 έδωσαν ελευθερία σε … συμπατριώτες τους. Τούτο συνάμα ερμηνεύει γιατί πολλοί εκ τών εβραίων εκουσίως δέν επέστρεψαν στήν Χαναάν (Ισραήλ), αλλά προθύμως παρέμειναν … «υποτεταγμένοι» στήν Βαβυλώνα. Γιατί μάλιστα υπήρξαν διοικητές και στρατηγοί (πχ Μαρδόνιος).

Και τούτο ταυτόχρονα εξηγεί γιατί «Μάγοι» και «εκ Περσίδος» επισκέφθηκαν τόν μέλλοντα τεχθήναι βασιλέα. Μάλλον σε τούτο ακριβώς τό σημείο, η Παράδοση δέν έπεσε διόλου έξω. Ακόμα και τα δώρα που Τού προσκόμισαν, τώρα δείχνουν οτι δέν πρόκειται γιά μυθοποιΐα. Χρυσός ως βασιλεύς που ήταν, λίβανος ως μέγας αρχιερέας, και σμύρνα λόγω τής τριήμερης καθόδου του στόν Κάτω Κόσμο μετά τήν σταύρωση (Σμύρνα [Myrrh] είναι ένα δένδρο που εκκρίνει τήν ουσία βδέλλιον, ένα ευώδες κόμμι με τό οποίο βαλσάμωναν τότε τούς νεκρούς). Τα ονόματά τους λέγεται οτι ήσαν: Balthasar, Melchior & Gaspar. Ο φλαμανδός ζωγράφος Χάνς Μέμλινγκ (1434-1494) σε πίνακά του από τήν προσκύνηση τών Μάγων, δείχνει τόν Γκασπάρ μαύρον, υιοθετώντας έτσι τήν άποψη οτι ήταν μαυριτανός. Οι συγκεκριμένοι 3 Μάγοι που αναφέρει ο Ματθαίος (Β΄, 1→12) ήσαν πράγματι κάποιοι σοφοί σεβαστοί άντρες, δέν ήσαν όμως καί βασιλείς. Τόν 1^ον αιώνα μΧ άρχισε μπέρδεμα σχετικά με τό ποιόν τους. Κάποιοι ισχυρίζονται οτι τα λείψανα που υπάρχουν στόν Καθεδρικό ναό τής Κολωνίας, πως είναι τών τριών Μάγων.

Ο Πλάτων (428→348) πέθανε με τό μαράζι που δέν μπόρεσε να επισκεφθεί αυτήν τήν επιφανή φυλή τών Μάγων (Δ/Λ, Γ΄ 7). Η χαλδαϊκή λέξη «μαγκ ντιμ» σημαίνει «σοφία & φιλοσοφία». Ας μήν απορούμε που αυτή η τόσο σεβαστή και ρεαλιστική έννοια τού μάγου κατάντησε οικτρά παραμορφωμένη όπως τήν αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Απατεώνες υπήρχαν ακόμη και τότε. Γιά να γεμίσουν τήν τσέπη τους γυρνούσαν και παρίσταναν στούς αφελείς τούς μάγους, δηλ. τούς τεχνίτες και τελικά τούς πάνσοφους. Ας μήν παραξενευόμαστε ! Οι περισσότεροι αισθανόμαστε κατά 10 φορές πιό ευφυείς οτι είμαστε, μή αντιλαμβανόμενοι τήν ποταπότητά μας. Παρέα με αυτό, αντί να πηγαίνουμε εκεί που γίνονται υπεύθυνες ομιλίες, θεωρούμε επαρκέστατο «σχολείο» τό καφενείο, υιοθετούντες αδιανόητες μπούρδες που ακούμε από διάφορους συνδαιτυμόνες. Οπότε, ας μήν θεωρούμε ξεροκέφαλους εκείνους τούς πρό αιώνων ευκολόπιστους, καθότι εμείς δέν είμαστε καλύτεροι. Και μέσα σ’ αυτήν τήν παραφροσύνη, οι ψευδομάγοι εύκολα κατάφεραν να γίνουν σαμανοί. Δηλαδή να είναι αοιδοί, προφήτες & θεραπευτές που γράψαμε στήν αρχή. Ο γάλλος κοινωνιολόγος Εμίλ Ντυρκέμ (1858-1917) επισήμανε οτι ένας ιερέας έχει εκκλησίασμα ή ποίμνιο, ενώ ο (ψευδο-) μάγος έχει πελατεία. Αυτό που σήμερα καλούμε (και δυστυχώς νομίζουμε οτι υφίσταται) «μαγεία», δέν είναι μαγεία, αλλά σαμανισμός ή μαγγανεία (sorcery). Και το «μάγγανο» είναι συνώνυμο τού «μηχανορράφος, απατεώνας». Στά ιρλανδικά είναι «απάτη, ψέμα». Στά ρωσικά «προδότης, ύπουλος». Ο Λεύκιος Απουλήιος (125-200; μΧ) στίς «Μεταμορφώσεις» του (ή «Χρυσός γάϊδαρος») σκώπτει τίς περιβόητες μάγισσες τής Θεσσαλίας. Στόν ελληνο-ρωμαϊκό κόσμο γεννήθηκε ο τύπος τής γριάς μάγισσας που επηρέασε δυσμενώς τήν μέχρι σήμερα παραφιλολογία. Ο πάπας Ιννοκέντιος Η΄ (1484-1492) εξέδωσε διάταγμα κατά τών μαγισσών. Θα ήταν σωστό, εάν δέν υπήρχαν οι ακρότητες και οι συκοφαντίες. Τηρούνταν συχνά η βιβλική εντολή (Ιεζεκιήλ, ΙΓ΄) «μήν επιτρέπεις σε μάγισσα να ζεί». Διαβάστε αυτό τό κεφάλαιο τής Παλαιάς Διαθήκης, και μόνοι θα διαπιστώσετε οτι η Εκκλησία δέν πιστεύει στήν (σημερινού τύπου) μαγεία. Ο ανθρωπολόγος Μπρονίσλαφ Μαλινόφσκι (1884-1942) θεωρούσε τήν μαγεία ως αντιτιθέμενη στήν θρησκεία και ως άμεσα ασχολούμενη με τίς ψυχολογικές ανάγκες τού ατόμου. Αυτό οδηγεί ενίοτε και στόν σατανισμό, δηλ. να κάνουμε τελετές που αποσκοπούν να εξασφαλίσουμε τήν εύνοια τού Σατανά. Είναι λάθος να συγχέουμε τόν σατανισμό με τόν παγανισμό, διότι ο παγανισμός δέν λατρεύει τόν Σατανά αλλά προχριστιανικές θεότητες. Και κακώς – κάκιστα αντιμετωπίζουμε και σήμερα τον ιερέα σαν να έχει μαγικές ικανότητες. Στον Χριστιανισμό ο ιερέας είναι απλά αντιπρόσωπος του ανθρώπου προς τον Θεό.

Στήν Παλαιά Διαθήκη και πέραν τού Ιεζεκιήλ που είπαμε, η λέξη «μαγικός» αναφέρεται μόνον μία φορά (στό Σοφία Σολομώντος ΙΖ΄, 7). Η δε λέξη «μάγος» που αναφέρεται αρκετές φορές στό Δανιήλ, σημαίνει απλά «σύμβουλος τού βασιλέως». Με άλλα λόγια οι εβραίοι δέν πίστευαν στήν μαγεία. Οι ραβίνοι δέν απέρριπταν τήν αστρολογία, διότι τότε πιστευόταν οτι τα αστέρια επηρεάζουν κλιματολογικά τόν καιρό. Εναντιώθηκαν στούς οιωνούς και στά μαντικά, διότι τά θεωρούσαν μαγικά. Ούτε στά όνειρα έδιναν περιεχόμενο. Επέτρεπαν τήν μαγεία (με τήν αρχαία έννοια) μόνον όπου αυτή είχε αποδείξει οτι παράσχει ίαση.

Αλλά και στήν Καινή Διαθήκη δέν γίνεται λόγος γιά μαγεία, διότι ο χριστιανισμός δέν πιστεύει στήν ύπαρξή της. Γιά μέν τούς «Μάγους» που αναφέρει ο Ματθαίος, δέν χρειάζεται να εξηγήσουμε. Από τά 27 βιβλία τής Κ.Δ., μόνον στίς «Πράξεις» αναφέρεται δίς, στά εδάφια Η΄ 9→11, και ΙΓ΄ 6→8. Αμφότερα μιλούν απορριπτικά γι’ αυτήν.

Στό ερώτημα εάν η «ταχυδακτυλουργία» είναι μαγεία απαντάμε πως «ναί, είναι μαγεία» (conjuring), αλλά με τήν πραγματική (: αρχαία) έννοια. Τούς ταχυδακτυλουργούς οφείλουμε να τούς χειροκροτούμε που μόχθησαν να επιτύχουν κάποια δυσκολότατα τρίκ, τα οποία είναι ρεαλιστικά και όχι υπερφυσικά. Έχουν τήν λογική τους εξήγηση. Απεναντίας θα πρέπει να αποδιώχνουμε εφ’ εξής όσους ισχυρίζονται οτι είναι μάγοι, όχι διότι δύνανται να μάς κάνουν κακό (μαγγανεία) ή καλό (λευκή μαγεία), αλλά αρκεί και μόνο που εμπαίζουν με τήν νοημοσύνη τού κόσμου. Πλησιάζετε άφοβα τούς πραγματικούς μάγους (επιστήμονες ή καλούς τεχνίτες), συμβουλευτείτε τους τήν ειδικότητά τους, και πάψτε να έχετε τίς μεσαιωνικές φοβίες. Οι αυτοαναγορευθέντες μάγοι δέν είναι μάγοι, αλλά σαμάνοι. Και είναι ιδιαιτέρως λυπηρό, που καταντήσαμε να νομίζουμε πως, «όποιος δέν πιστεύει στήν μαγεία, τούτο αυτομάτως σημαίνει οτι δέν πιστεύει στόν Χριστό». Τέτοιοι σκοταδισμοί, μόνον από παραδόπιστους εκπορεύονται.