Γράφει ο Βασίλειος Δημ. Κουρκούμπας, Ειδικός Παθολόγος – Εξειδικευμένος Διαβητολόγος

O Σακχαρώδης Διαβήτης συνιστά αναμφίβολα μια μάστιγα για τη σύγχρονη κοινωνία του δυτικού τρόπου ζωής. Οι κατευθυντήριες οδηγίες πρόληψης, διάγνωσης και αντιμετώπισης αυτής της νοσολογικής οντότητας έχουν τροποποιηθεί τα τελευταία χρόνια.

Πολλές οι απορίες των ασθενών σχετικά με το σάκχαρο, ενώ αρκετοί είναι οι «μύθοι» που έχουν επικρατήσει γύρω από αυτό και οι οποίοι πολλές φορές συντηρούνται από τους ίδιους τους ιατρούς.

Το αυξημένο σάκχαρο είναι πάντα διαβήτης;

Ένας ασθενής μπορεί να εμφανίζει αυξημένο σάκχαρο χωρίς να είναι διαβήτης. Τα φυσιολογικά επίπεδα του σακχάρου στο αίμα είναι 70-99 mg / dL κατά τη μέτρηση σε μικροβιολογικό εργαστήριο μετά από την νυχτερινή νηστεία και λιγότερο από 140 mg / dL όταν πρόκειται για τυχαία μέτρηση ή μεταγευματικό σάκχαρο (στις δύο ώρες). Για τη διάγνωση διαβήτη το σάκχαρο νηστείας είναι ≥ 126 mg / dL, το μεταγευματικό ή τυχαίο σάκχαρο ≥ 200 mg / dL.

Τα άτομα που έχουν υψηλό σάκχαρο, αλλά όχι διαβήτη, έχουν σάκχαρο νηστείας 100-125 mg / dL και μεταγευματικό ή τυχαίο σάκχαρο 141-199 mg / dL.

Αυτά τα άτομα με υψηλό σάκχαρο (ή προ-διαβήτη) μπορεί να αναπτύξουν διαβήτη στο μέλλον, ενώ όταν συντρέχουν και άλλοι παράγοντες (π.χ. αυξημένη LDL χοληστερόλη, αυξημένη αρτηριακή πίεση), αποκτούν αυξημένο κίνδυνο προσβολής από καρδιαγγειακά επεισόδια, εγκεφαλικά επεισόδια, στυτική δυσλειτουργία, αγγειακά νοσήματα. Χρειάζεται εκτίμηση και περαιτέρω έλεγχος από ειδικό ιατρό και ανάλογη τροποποίηση της διατροφής και του τρόπου ζωής.

Η κακή διατροφή και η παχυσαρκία οδηγούν σε αύξηση του σακχάρου;

Η πλούσια σε κορεσμένα και trans λιπαρά διατροφή, τα πολλά γλυκά με τη συνοδό παχυσαρκία, προκαλούν σε ορισμένα άτομα αυξημένη αντίσταση στην ενδογενή ινσουλίνη, με αποτέλεσμα την αύξηση του σακχάρου του αίματος. Ωστόσο, πολλά νοσήματα και παθολογικοί παράγοντες επιδρούν στο μεταβολισμό του σακχάρου και ενδέχεται να ευθύνονται για την αύξησή του (π.χ. κληρονομικότητα, κορτιζόνη, διουρητικά, σύνδρομο cushing κ.λπ.). Eπίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι οι πάσχοντες από νεανικό διαβήτη (τύπου 1) έχουν αυξημένο σάκχαρο, λόγω ανεπαρκούς έκκρισης της ινσουλίνης και όχι λόγω κακής διατροφής.

Εάν ένα άτομο δεν έχει συμπτώματα από το αυξημένο σάκχαρο, είναι ανάγκη να λάβει φάρμακα ή να τροποποιήσει την διατροφή του;

Πολλοί διαβητικοί αρνούνται να πάρουν φάρμακα επειδή δεν έχουν συμπτώματα. Μέγα λάθος, καθώς ο διαβήτης συνήθως είναι ΑΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΣ. Όσο πιο πρώιμα στην περίπτωση του αυξημένου σακχάρου ληφθούν μέτρα τόσο μειώνεται ο κίνδυνος επικίνδυνων επιπλοκών.

Η χορήγηση ινσουλίνης είναι αναγκαία μετά από έτη διαβήτη;

Η χορήγηση ινσουλίνης είναι μονόδρομος σε νεανικό ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη (τύπου 1 ). Στη συντριπτική πλειοψηφία των υπόλοιπων περιπτώσεων διαβήτη υπάρχουν αποτελεσματικά φαρμακευτικά σχήματα. Η χορήγηση ινσουλίνης  είναι μονόδρομος σε επιλεγμένες περιπτώσεις και η οποία ΔΕΝ πρέπει να καθυστερεί από φόβο του ασθενούς, καθώς πλέον οι ινσουλίνες που κυκλοφορούν έχουν προβλέψιμη δράση, σε σχέση με τις ινσουλίνες του παρελθόντος, ενώ με τη σωστή συνεργασία ιατρού και ασθενούς μπορεί να επιτευχθεί ρύθμιση της γλυκόζης, πολύ πιο εύκολα σε σχέση με την χρήση δισκίων.

Δεν έχω διαβήτη, ωστόσο το σάκχαρο νηστείας είναι >100 αλλά κάτω από 126. Τι να κάνω;

Τα άτομα της κατηγορίας αφού ενημερώσουν τον ιατρό τους πρέπει να κάνουν μια ειδική απλή εξέταση, τη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου) για να αποκλειστεί ο μεταγευματικός διαβήτης ο οποίος χαρακτηρίζεται από διαβητικά μεταγευματικά σάκχαρα και «μη διαβητικά» σάκχαρα  νηστείας.

Γνωρίζουμε πλέον ότι οι βλάβες της αρτηριοσκληρύνσεως ξεκινούν πολύ νωρίτερα της κλινικής διαγνώσεως του διαβήτη . Aρκετοί αδιάγνωστοι διαβητικοί για πολύ καιρό εμφανίζουν σχεδόν φυσιολογικά πρωινά σάκχαρα νηστείας σε αντίθεση με τις μεταγευματικές τους τιμές (2 ώρες μετά τα κύρια γεύματα) που είναι παθολογικά υψηλές.

Δυστυχώς η κύρια αιτία που μαθαίνουμε ότι έχουμε σακχαρώδη διαβήτη είναι οι επιπλοκές του, συνήθως όταν μετά από έμφραγμα η εγκεφαλικό κάνουμε εξετάσεις. Σε μελέτη στις ΗΠΑ, σε ασθενείς νοσηλευόμενους σε καρδιολογικές εντατικές, το 40% εξ αυτών ήταν διαβητικοί χωρίς να το γνωρίζουν!

Είμαι διαβητικός. Αφού νιώθω καλά, γιατί να μετράω το σάκχαρο και να πηγαίνω στο γιατρό;

Ο διαβήτης είναι ύπουλη νόσος. Τα πρώτα χρόνια νοιώθουμε καλά όμως, αν παραμένουμε με σάκχαρο αίματος μεγαλύτερο από τους στόχους που μας θέτει ο ιατρός τα αγγεία μας καταστρέφονται και εμφανίζονται οι επιπλοκές του διαβήτη. Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο να προλάβουμε τις επιπλοκές. Γι’ αυτό είναι ΠΡΟΤΙΜΟΤΕΡΟ να επισκεπτόμαστε τακτικά τον γιατρό μας και να παρακολουθούμε το σάκχαρο μας στο σπίτι σε συχνότητα που θα μας υποδείξει αυτός από το να κάνουμε μια εξέταση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης ανά τρίμηνο .

Πώς θα γνωρίζω αν κινδυνεύω από διαβήτη και πόσο συχνά πρέπει να εξετάζομαι;

Περισσότερο κινδυνεύουν, οι παχύσαρκοι ,οι γυναίκες που εμφάνισαν Διαβήτη της κυήσεως, και αυτοί που έχουν συγγενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη. Ακόμη πρέπει να ελέγχονται συχνότερα οι καπνιστές, όσοι κάνουν καθιστική εργασία με σχεδόν ελάχιστη άσκηση στην ζωή τους, οι καρδιοπαθείς, και όσοι λαμβάνουν φάρμακα για αυτοάνοσες παθήσεις (π.χ. κορτιζόνη). Υπολογίζεται ότι περίπου οι μισοί από τους  Διαβητικούς τύπου 2 στον πλανήτη δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, και ότι οι μισοί από αυτούς θα επισκεφθούν γιατρό όταν ήδη θα έχουν παρουσιάσει επιπλοκές.

Έχω διαβήτη, μπορώ να τρώω φρούτα;

Επιτρέπονται όλα τα φρούτα. Τα φρούτα περιέχουν κυρίως υδατάνθρακες, ευδιάλυτες φυτικές ίνες και βιταμίνες, γεγονός που τα καθιστά απαραίτητα στην καθημερινή διατροφή του διαβητικού (οι  υδατάνθρακες πρέπει να αποτελούν το 55% της διατροφής). Οδηγίες του πότε και σε τι ποσότητα πρέπει να καταναλώνονται θα δίνονται από τον ειδικό ιατρό.

Αν είχα διαβήτη στην εγκυμοσύνη, κινδυνεύω να εμφανίσω αργότερα διαβήτη;

Οι στατιστικές δυστυχώς δείχνουν ότι οι γυναίκες που εμφάνισαν Διαβήτη κυήσεως, ακόμη κι αν δεν χρειάσθηκε να λάβουν αγωγή, θα εμφανίσουν σε υψηλό ποσοστό (>75%) Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου2 μεταγενέστερα. Η αλλαγή τρόπου ζωής με απώλεια έστω και λίγων κιλών και μέτρια αλλά συστηματική άσκηση μπορεί να προλάβουν τουλάχιστον τις μισές νέες περιπτώσεις διαβήτη.

Η μητέρα μου έχει Διαβήτη. Μπορώ να προλάβω την εμφάνισή του σε μένα;

Η αλλαγή τρόπου ζωής δηλαδή διακοπή καπνίσματος αν υπάρχει, η μέτρια αλλά συστηματική άσκηση, η μεσογειακή διατροφή (πολλά ψάρια όσπρια μαγειρεμένα σε χαμηλή φωτιά και λίγο ελαιόλαδο ωμό πάντα πράσινα λαχανικά, φρούτα και μικρή ποσότητα οίνου),  η απώλεια λίγων κιλών (5-10% του αρχικού μας βάρους) μπορούν να μειώσουν κατά 56-60% την εμφάνιση νέων περιπτώσεων Διαβήτη τύπου 2 και ως και 40% όλες τις επιπλοκές του. Όλοι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι κανένα φάρμακο από μόνο του δεν μπορεί να υποκαταστήσει την  αλλαγή τρόπου ζωής.

Ορισμένα φάρμακα αντιδιαβητικά και η ινσουλίνη προκαλούν αύξηση του σωματικού βάρους;

Αληθεύει ότι συγκεκριμένη κατηγορία φαρμάκων σχετίζεται με μικρή σχετικά αύξηση του βάρους (4-8%) σε μικρό ποσοστό από αυτούς που θα τα χρησιμοποιήσουν. Είναι επίσης αλήθεια ότι μετάταξη σε ινσουλίνη σχετίζεται με αύξηση του βάρους, αν και κάποια νέα σχήματα ινσουλινοθεραπείας δεν φαίνεται ότι το επηρεάζουν. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι μετά την καλή ρύθμιση του σακχάρου μας, η αδυναμία μας να αλλάξουμε τρόπο ζωής και διατροφικές συνήθειες είναι αυτή που δημιουργεί τα περισσότερα προβλήματα.

Καινούργια φάρμακα έχουν ήδη κυκλοφορήσει που θα κάνουν την ζωή μας ευκολότερη .Κάποια από αυτά μάλιστα, τα ανάλογα μιας ορμόνης του πεπτικού συστήματος που ονομάζεται GLP και εφαρμόζονται με ενέσιμη μορφή από δύο ή μια ένεση ημερησίως μέχρι και μια ένεση ανά εβδομάδα (αναμένεται),  πετυχαίνουν ρύθμιση σακχάρου και απώλεια 5-12% του αρχικού μας βάρους.

Ο διαβήτης δεν είναι νόσος! Είναι τρόπος ζωής!