Σωζοπολίτες μας έφεραν Ελληνικό άρωμα πατρίδας – VIDEO, φωτο

Επίσκεψη – προσκύνημα στην προσφυγική Ευξεινούπολη

Μην ψάχνεις την Ελλάδα

σε χάρτες για να βρεις,

μόν’ ψάξε καλά μέσ’ σε καρδιές,

ολόφωτες από Θεό και αγάπη

π’ ανακλούν σαν το γυαλί

το χθες, το σήμερα και το αύριο.

Δάφνη Γουναροπούλου Τσερβένκοβα (ποιήτρια Σωζοπολίτισσα)

Ακριβώς αυτό ζήσαμε, την περασμένη Παρασκευή 10 Οκτωβρίου. Έλληνες, με ίδιες συνήθειες, ίδια ακούσματα, ίδιες λαχτάρες για τη ζωή και όλοι με ένα πόνο κρυμμένο. Άλλοι του ξεριζωμού και άλλοι του αποχωρισμού των δικών τους ανθρώπων.

Ο λόγος για την επίσκεψη Σωζοπολιτών της Ανατολικής Ρωμυλίας στην Ευξεινούπολη, οι οποίοι παρακινούμενοι από την ανάγκη να βρουν τα χνάρια του ξενιτεμού 108 χρόνων, των ξεριζωμένων, των δικών τους ανθρώπων, των συγγενών τους, ήρθαν σε μια εκδρομή – προσκύνημα να μας θυμίσουν παράλληλα πόσο γερές είναι οι ρίζες του Ελληνισμού.

«Εσύ τίνος είσαι; Να σου πω εμένα ο παππούς μου ποιός ήταν;…», «Μάθαμε ότι ο προ-παππούς ήρθε εδώ και μετά ο γιός του έφυγε μετά το σεισμό με την οικογένεια στην Αθήνα. Τον ξέρετε; Μάθατε; Πως μπορούμε να επικοινωνήσουμε;…» Αγωνία χρόνων, σε μια πρόταση, σε λίγες λέξεις…

Επειδή το ρεπορτάζ θίγει πολλούς… ας πούμε ότι κάποιοι, πήραν τηλέφωνο έναν συγγενή… γιατί αυτό το τηλέφωνο είχαν… και κοινοποίησαν την εκδρομή ώστε η συγγένισσα (όπως λένε) να τους περιμένει. Μετά αυτή, ενημέρωσε πολλούς, από τους οποίους, ορισμένοι παρευρέθηκαν και άλλοι όχι. Εν τέλει, μπορεί όλοι να έχουν άδικο… ή όλοι εν μέρει δίκιο…

Άθελά τους… οι Σωζοπολίτες μας παρέσυραν σε πολύ συγκινητικές στιγμές και κάποιους σε …τύψεις.

Την αποστολή υποδεχθήκαμε με τη Λαγγούρα Λίτσα και τον Καραμπάση Αλέκο στην αρχή του κεντρικού δρόμου της Ευξεινούπολης. Ανέλαβαν οι δυό τους, να τους πληροφορήσουν σχετικά με τη δημιουργία της Ευξεινούπολης και τις οικογένειες που μετανάστευσαν. Προχωρήσαμε με σταθμό την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου προσκύνησαν. Εκεί ο αρχιερατικός επίτροπος Γεώργιος Μπέκας, τους μετέφερε την αγάπη των προσφύγων για την ενορία τους και ειδικότερα κάποια χαρακτηριστικά γνωρίσματα των πιστών, αλλά και της εκκλησίας. Τέλος επισκεφθήκαμε ορισμένα από τα πρώτα σπίτια της Ευξεινούπολης, τους πυρήνες που στέκουν ακόμη, το σπίτι της Αύρας και το πατρικό του Μιλτιάδη Λασκαρίδη. Το λεωφορείο μας, πέρασε από την εκκλησιά της Αγίας Τριάδας και από το Κουρί.

Καταλήξαμε στο φιλόξενο ταβερνάκι «Ούτα» όπου μας περίμεναν πολλές ευχάριστες εκπλήξεις. Η κυρία Λαγγούρα, ανέφερε επιπλέον στοιχεία για τη δημιουργία της Ευξεινούπολης, αλλά κυρίως για τις οικογένειες που βάσει των μητρώων ήρθαν πριν 108 χρόνια. Εκείνη την ώρα με ευλάβεια άκουγαν οι φίλοι μας, και είτε σημείωναν, είτε σταυροκοπιούνταν που βρήκαν ίχνη των οικογενειών. Κάποιοι ρωτούσαν και για τρίτους, οι οποίοι δεν έκαναν ακόμη το ταξίδι. Μετέπειτα η πρόεδρος του συλλόγου των Ελλήνων Απολωνίας – Σωζοπόλεως κυρία Ασπασία Θεοδοσιάδου Στάνκαν, μας πληροφόρησε σχετικά με τις δράσεις του Συλλόγου και αντάλλαξαν αναμνηστικά δώρα με την κυρία Λαγγούρα. Αξίζει να αναφέρουμε ότι σήμερα 70 οικογένειες της Σωζόπολης έχουν συγγενείς στην Ευξεινούπολη.

Το Λύκειο Ελληνίδων προθυμοποιήθηκε να συμμετέχει στη βραδιά και εθελοντικά χορευτές της, ήρθαν να πλαισιώσουν το γλέντι. Μα, κατέληξε η βραδιά σε διαγωνισμό χορού… Μεγάλη και ευχάριστη η έκπληξή μας, αφού οι Σωζοπολίτες ήξεραν όχι μόνο τους Ανατολικορωμυλιώτικους χορούς τέλεια, αλλά και όλους τους ελληνικούς, παραδοσιακούς και πιο λαϊκούς. Χορευταράδες, χαρούμενοι και πολύ καλοί τραγουδιστές, μας παρέσυραν σε ένα ελληνικό γλέντι απρόσμενο.

Οι Σωζοπολίτες Ευξεινουπολίτες που παρευρέθηκαν και βρήκαν συγγενείς ήταν οι: Λαγγούρα Λίτσα, Κατραμάδη Ζαφειρούλα, Αντωνιάδης Γιάννης, Τσέκα Ελένη, Τσέκας Δημήτριος, Αργύριος Χρήστος, Ντίκογλου Κων/νος, Πετρίδης Βασίλειος, Κουμιώτης Δημήτριος, Αγγελίδης Λεωνίδας, Κουμιώτη – Φυτιλή Καλλία, Κατραμάνη Ρίτσα, Αλεξάνδρου Γιώργος,Αγγελίδης Χρήστος, Τζανή – Αλεξίου Πηνελόπη, Γώγουλα Σόνια και Γώγουλας Περικλής. Παρευρέθηκαν και πολλοί Ευξεινουπολίτες που έλκουν την καταγωγή από την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας, όπως ο Αλέκος Καραμπάσης, ο Μπατσίνης Μιχάλης, Παπαδόπουλος Ηρακλής, Πραττής Κων/νος (ζητούμε συγνώμη αν κάποιους δεν αναγνωρίσαμε).

Η κυρία Δάφνη Γουναροπούλου Τσερβένκοβα

Αχ, αυτά τα μάτια! Δεν θα τα ξεχάσω ποτέ. Αυτά που ζουν στο παρελθόν, όσο και στο παρόν. Ανοικτά, πονούν, μα δεν βλέπουν πάντα. Δεν ξέρω αν ήταν της κυρίας Δάφνης, ή της προγιαγιάς μου της Πιπής… ή της Μερσίνης, πάντως ήταν κάποιας, με το σημάδι των σκληρών χρόνων, που οι οικογένειες βίαια χωρίζονταν. Αυτό το ξέρω καλά.

Την αγάπησα την κυρία Δάφνη. Με την καθαρότητα της ψυχής της, μας έχει χαρίσει τρια βιβλία για τη Σωζόπολη και τους Σωζοπολίτες. Αυτούς που έμειναν και αυτούς που διώχθηκαν, αλλά και τη ζωή τους.  Γεννήθηκε το 1933 στη Σωζόπολη. Μας εξιστόρησε ότι παππούς της κατατάχθηκε εθελοντής στον ελληνικό στρατό το 1888 εμπνέοντας 24 ακόμη νέους Σωζοπολίτες μαζί του. Οι τέσσερις έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο, ο ίδιος βραβεύθηκε από τον τότε βασιλιά.

Μας περιέγραψε μέσα από τις μνήμες του παππού της, την ώρα της καταστροφής της Σμύρνης «Είχε μείνει πίσω στη μάχη ο παππούς, έφτασε στο λιμάνι και οι βάρκες είχαν φύγει. Μια γυναίκα τον έπιασε από το πέτο και του είπε σπαρακτικά «Πού μας αφήνετε; Θα μας σφάξουν ούλους.» Ο παππούς μου κολύμπησε μέχρι τη βάρκα και σώθηκε. Μόλις ανέβηκε, με βουρκωμένα μάτια γύρισε πίσω του, και είδε ότι ανάψανε την πόλη. Οι κουβέντες της γυναίκας εκείνης, θα τον στοίχειωναν μέχρι να κλείσει τα μάτια του».

Η Ελληνίδα κυρία Δάφνη ακόμη μας είπε: «Όταν η Ελλάδα ήταν σε Κατοχή μας είχαν για τελείωμα. Αν κράταγε ακόμη ένα χρόνο ο φασισμός θα μας είχαν καταφέρει. Μας έβαζαν ποινές για κάθε λέξη ελληνική 100 λέβα, εκτός τις εξορίες, εκτός το ξύλο. Δεν μας άφηναν να , αν δεν αλλάζαμε υπηκοότητα. Ακόμη μας λένε βρώμιους  Έλληνες, ενώ κάποτε μας προσφωνούσαν βρώμιους Βυζαντινούς. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι μιλάμε και γράφουμε ελληνικά. Τα εγγόνια μου επίσης.»

Αναδημοσιεύουμε από τα βιβλία της δυο ποιήματα όπως τα γράφει, με τα ελληνικά που ξέρει.

Πρόλογος

Ξέρω είναι πολύ απλά τα

Τα τόσα μου τραγούδια

Όμος είναι της ζωής λουλούδια.

Παρακαλώ, με συνχορίτε,

Δεν ξέρω ορθογραφικά

Μόνο αυτά που εχώ μάθει

Απ την μαμά και τον μπαμπά.

Με πολή αγάπη

Πονάμε

Γεννηθήκαμε μακριά σου

Και δεν εξεύρουμε πολλά,

Αλλά έχουμε πολύ αγάπη

Μέσα στην καρδιά βαθιά.

Σκεπτόμαστε και πονάμε,

Γιατί να ζούμε μακριά

Απ τα ωραία σου τα κάλλη,

Αχ πατρίδα μου γλυκιά.

Πόσο θα θελα να έρθω

Στα πλευρά σου να βρεθώ

Και να νιώσω, να φωνάξω,

Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ!

Υποφέρω μακριά σου

Μια ολόκληρη ζωή

Και περάσανε τα χρόνια

Άχαρα και δυστυχή.

Αισθάνομαι πολύ τυχερή που έζησα αυτή τη βραδιά. Το έχω βάλει στόχο να επισκεφτώ την Απολλωνία όπως θέλουν να λένε ακόμη τη Σωζόπολη και σήμερα. Είναι πανέμορφος τόπος, σπαρμένος με ελληνικά αρχαία μνημεία. Ανταλλάξαμε κάρτες με επαγγελματίες και προσφέραμε την ηλεκτρονική συνδρομή ως δώρο σε όλους όσους θέλουν ή έχουν πρόσβαση στο internet.

Φτιάξαμε ένα πολύ συγκινητικό video από την επίσκεψη των Σωζοπολιτών, το οποίο μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα μας e-almyros.gr και στο κανάλι μας στο you tube «Λαός του Αλμυρού».

Να ‘μαστε γεροί να ξανανταμώσουμε και να φέρουμε και άλλες οικογένειες κοντά.

 Τσιντσίνη Βιβή

Η Σωζόπολη

(από τον πρόλογο του βιβλίου της κυρίας Δάφνης)

Κατά το πρώτο ελληνικό αποικισμό (μέσα 12^ου – τέλη 9^ου αιώνα π.Χ.) πληθυσμοί από τη Β. Πελοπόννησο, τη Μεγαρίδα και την Αττική άρχισαν να μετακινούνται προς τα ανατολικά, για να φτάσουν σταδιακά και στα μικρασιατικά παράλια, όπου εγκαταστάθηκαν και ίδρυσαν πόλεις μεταφέροντας πολιτισμικές και κοινωνικές συνήθειες και πρακτικές από τη μια πλευρά του Αιγαίου στην άλλη. Λίγο αργότερα (από τον 8^ο μέχρι τον 6^ο αιώνα π.Χ.), κατά το δεύτερο ελληνικό αποικισμό, πληθυσμοί από τον κυρίως ελλαδικό χώρο, αλλά και από τις παλαιότερες αποικίες, μετακινήθηκαν προς νέους τόπους σε διάφορα σημεία της Μεσογείου, αλλά και προς τη Μαύρη Θάλασσα και την Προποντίδα. Στις δυτικές ακτές του Εύξεινου Πόντου ιδρύθηκε από Μιλήσιους η Απολλωνία Πoντιακή, γνωστή κατά καιρούς και ως Άνθεια ή Απολλωνία Μάγκνα. Η Απολλωνία κατοικείται τουλάχιστον από το πρώτο μισό του 6^ου αιώνα π.Χ. και πολλών τόπων και πόλεων της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων και έτσι κατά καιρούς πέρασε στη κυριότητα των Μακεδόνων, των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Οθωμανών και των Βουλγάρων. Από τους Βυζαντινούς μετονομάστηκε σε Σωζόπολη όσο και από τους Βούλγαρους.

Μετά από το Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη συνθήκη του Νεϊγύ, Ελλάδα και Βουλγαρία συμφώνησαν στη εθελούσια ανταλλαγή πληθυσμών. Η ανταλλαγή αυτή, ένας ωραιοποιημένος εκπατρισμός, έγινε, τουλάχιστον όσον αφορά στην ελληνική πλευρά, στο περιθώριο άλλων σημαντικότερων γεγονότων, όπως η Μικρασιατική εκστρατεία και η Καταστροφή και τα επακόλουθά τους. Από τότε οι λίγοι πλέον Έλληνες της Σωζόπολης και γενικά της Ανατολικής Ρωμυλίας παραμένουν εκτός των επίσημων ανακοινώσεων του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Ιδεοληψίες και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις δεν έχουν επιτρέψει στο ελληνικό κράτος να στηρίξει το ελληνικό στοιχείο της περιοχής, σε συνεννόηση με τη βουλγαρική πλευρά, ώστε να αποφευχθούν εκατέρωθεν αλυτρωτικές απαιτήσεις.

Η Δάφνη Τσερβένκοβα, που είχε γεννηθεί και έχει ζήσει όλη της τη Ζωή στη Σωζόπολη, ενσαρκώνει με έναν απερίφραστο τρόπο τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Έχοντας διδαχτεί τα ελληνικά στο σπίτι της από τον πατέρα της και όχι από κάποιον επίσημο φορέα και θέλοντας να καταγράψει και να μοιραστεί τα συναισθήματα που προέρχονται από την εκτός Ελλάδας ελληνικότητα, από τις εξαιρέσεις των επίσημων Συνθηκών, αλλά και από τις προσωπικές της εμπειρίες, μεταφέρει με έναν ιδιαίτερο και πολύ προσωπικό, αφτιασίδωτο τρόπο, εικόνες του μέσα της κόσμου σε κοινή θέαση. Τα ποιήματά της αποκαλύπτουν έναν εσωτερικό κόσμο πλούσιο σε συγκινήσεις και αγωνίες, επιθυμίες και ανησυχίες. Το κυρίαρχο στοιχείο, η νοσταλγία για το συναισθηματικό εκείνο τόπο που ονομάζεται Πατρίδα, εναλλάσσεται με αναφορές στη δυσβάσταχτη επικαιρότητα του δοκιμαζόμενου λαού αυτής της Πατρίδας, αλλά και με καταγραφές από την προσωπική της ζωή.

Οι αναμνήσεις και οι προσωπικές, συναισθηματικές, πνευματικές και ψυχικές ανησυχίες της Δάφνης Τσερβένκοβα για την πατρίδα , την ξενιτιά, την οικογένεια και το θάνατο, συμπλέκονται μοναδικά με διαχρονικές αξίες, όπως η ειρήνη, η ελευθερία και η συμφιλίωση και κατατίθενται ενώπιον μας ως πνευματική και η συναισθηματική διαθήκη ενός κόσμου που χάνεται.

Γιώργος Ν. Κανελλόπουλος