.. …τι είναι όμως ο εαυτός; Είναι η επιτομή όσων θυμόμαστε.

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ

Γι’ αυτό και το τρομακτικό στον

θάνατο δεν είναι η απώλεια του μέλλοντος,

αλλά η απώλεια του παρελθόντος

Η λήθη είναι μορφή θανάτου παρούσα

στην ζωή…..

Mίλαν Γκούντερα

Μέσα από τους ταραγμένους καιρούς που διανύει η χώρα και το έθνος, κάποια από τα ιστορικά, εθνολογικά, πολιτισμικά «μετερίζια» που σηματοδοτούν τις λαμπρότερες πτυχές την ιστορίας μας, δεν πρέπει επουδενί να λησμονηθούν. Η μνημοσύνη όλων μας ας λειτουργήσει ως εφαλτήριο για την «χαμένη μας αυτοσυνειδησία». Yπαινίσσομαι όχι μόνο την εθνική αυτοσυνειδησία ως προϊόν συλλογικής μνήμης, αλλά και την ατομική, αυτή που μας κατευθύνει σε μια ιδιότυπη «ασκητική λειτουργία». Αυτή που μας συνδέει με τις εσχατιές των προγόνων μας και του Ελληνισμού.

Μια απ΄ αυτές τις αλησμόνητες πατρίδες του Ελληνισμού . «Το βασίλειο γένος της καθ΄υμάς Ανατολής», όπως καταλήγει ο Κ. Ζουράρης. Είναι οι πρόσφυγες της Μ. Ασίας, του Πόντου και της Καππαδοκίας. Η οικουμενική – λαϊκή πολιτισμική ταυτότητα των Προσφύγων, που σφυρηλάτησαν ένα νέο λαϊκό πολιτισμό στην σύγχρονη ιστορία του κράτους αλλά και που επηρέασε συνολικά τις κοινότητες της επαρχίας Αλμυρού με τον ερχομό τους.

Το πρώτο κύμα προσφύγων της Ανατολικής Ρωμυλίας εγκαθίσταται στην Ευξεινούπολη το 1907, που κτίζεται για τον σκοπό αυτό. Στο δεύτερο κύμα προσφύγων του 1924-1926 από Πόντο και Καππαδοκία . Περίπου 400 ψυχές βρίσκουν διέξοδο καταλαμβάνοντας τα κενά «τσιμεντένια» σπίτια της Ευξεινούπολης. Το 1924 από τον Πόντο 45 οικογένειες και το 1926 (αφού παρέμειναν 2 χρόνια στην Ήπειρο) από την Καππαδοκία 35 οικογένειες, όπου θα εστιάσουμε περισσότερο. Έρχονται από το Τσαρικλί Μυστίου, νοτιοδυτικά της Καισάρειας, και βορειοδυτικά της Νίγδης. Η ίδρυσή του, τοποθετείται γύρω στα 1840. Ήταν η πρώτη από τις αποικίες του Μιστί, του μεγαλυτέρου χωριού της επαρχίας. Τριάντα περίπου οικογένειες με αρχηγό τον χατζή-Ερεμία και τα αδέλφια του, ξέκοψαν από το Μιστί και εγκαταστάθηκαν στο Τσαρικλί .

Το χρονικό της εγκατάστασης εδώ, έχει να κάνει με την ακούραστη παρέμβασή του στην Αθήνα και στην νομαρχία Μαγνησίας, ο τελευταίος πρόεδρος του Τσαρικλί Απόστολος Ντιβανίδης γιός του παπα-Πρόδρομου. Οδηγεί τις 35 οικογένειες από τον υπαίθριο καταυλισμό του Χολορέματος, στα αδιάθετα «τσιμεντένια» της Ευξεινούπολης.

Χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα η απίστευτη εργατικότητα, η διπλωματία, η καχυποψία η έντονη θρησκευτικότητα,η τσιγκουνιά, το ιδιόμορφο γλωσσικό ιδίωμα. Από άγνωστη μεταφορά του Ποντιακού «αυούτος» = αυτός, οι ντόπιοι τους αποκαλούν μέχρι σήμερα «αούτος». Ριζώνει λοιπόν η Πρώτη Γενιά αυτών των προσφύγων, γρήγορα νοικοκυρεύεται και παίρνει την θέση της στο χωριό μας

Εμείς οι επίγονοι, δηλαδή πρόσφυγες δεύτερης γενιάς από τις λαμπρές κοιτίδες του Ελληνισμού, οφείλουμε να βρούμε τη «χαμένη μας αυτοσυνειδησία», κρατώντας διαρκώς θερμή την μνήμη μας για τα «ιερά και τ΄ άγια μας», ως ένα διαρκές πολιτικό μνημόσυνο.

Ως τέτοιο και ευκαιρία σταθμός, μας δίνεται σήμερα από το 40ημερο μνημόσυνο του αποβιώσαντος συμπολίτη μας Γεωργίου Μπελικαΐδη . Παράδειγμα εργατικότητας και δημιουργίας, εξαίρετος οικογενειάρχης με αξιόλογους απογόνους. Ο έσχατος των Καππαδοκών προσφύγων από τους άνδρες που γεννήθηκαν στο Τσαρικλί το 1919, έκλεισε το «ταξίδι» του στο πολύβουο παζάρι του κόσμου και συνάμα τον πατρώο κύκλο της μνήμης μας. Μακάρι η αυτοσυνειδησία μας να εδραιωθεί στις επόμενες γενιές, ως ομόκεντροι κύκλοι του πρώτου.

Αξίζει ακόμη να αναφερθεί ότι, η τελευταία εν ζωή από τις γυναίκες πρόσφυγες της Ευξεινούπολης είναι η κ. Δέσποινα Πασπαλά (Κοσμίδου) από το Ματέν του Πόντου

Τέλος μπορούμε να πούμε ότι, η συλλογική μνήμη μπορεί να εδραιωθεί στις επόμενες γενιές πάνω σε τέτοια θέματα, με τις ανάλογες δράσεις, μνημεία, συγγράμματα κ.λπ. Άλλωστε το ξιπασμένο Αθηνοκεντρικό κράτος ποτέ δεν αποκατέστησε τους πρόσφυγες τόσο ηθικά, όσο και οικονομικά, παραβλέποντας τις διεθνείς συνθήκες-δεσμεύσεις που ανέλαβε, παρά μόνο ότι πρωτόβουλα οι προσφυγική κοινότητα δημιούργησε (κέντρα ερευνών, συγγράμματα, μουσεία) Το προσφυγικό ζήτημα δεν έκλεισε τυπικά και ιστορικά. Γιατί περί ζητήματος πρόκειται.

Ας αναλάβουν λοιπόν οι τοπικές αρχές (Δήμος κλπ) την πρωτοβουλία ως ιδέα πανελλήνιας απήχησης, να απαντήσουν στην παραπάνω απαίτηση περί συλλογικής μνήμης-ζητήματος . Ο τόπος μας λόγου χάρη, μπορεί να φιλοξενήσει ένα θεματικό μουσείο με τίτλο «Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού». Το όνομα και μόνο της Ευξεινούπολης (μοναδικού στην χώρα), αποτελεί ευθεία παραπομπή στον Μαυροθα-λασσίτικο πολιτισμό. Το συγκριτικό της πλεονέκτημα πρωτεύον ως γεωγραφική θέση (κέντρο επικράτειας) και φυσικά έναν μοναδικό χώρο να εγκατασταθεί ένα τέτοιο μουσείο, το πρόσφατα ανακαινισθέν Δημοτικό σχολείο.

Παπαδόπουλος Ηρακλής hraklispapado@gmail.com