Περί τής αυγουστιάτικης Πανσελήνου

Κάθε χρόνο ακούω τίς ειδήσεις να λένε γιά τήν υποτιθέμενη υπέροχη πανσέληνο τού Αυγούστου, και περιμένω καρτερικά κάποτε επιτέλους να σταματήσει αυτό το παραμύθι. Δυστυχώς όμως τούτο συνεχίζεται, και απορώ γιατί δέν έχουν βγεί αστρονόμοι γιά να τού δώσουν τέλος επιτέλους. Όταν λέμε «αυγουστιάτικης», τούτο υπονοεί οτι οι εμφανίσεις τής Σελήνης διέπονται και από κάποιαν 12-μηνη περίοδο, γι’ αυτό και αυτές επαναλαμβάνονται σταθερά κάθε Αύγουστο. Τό ξαναλέμε, ρητώς, δέν υπάρχει τέτοια περίοδος! Υπάρχει όμως μιά άλλη τών 413 ημερών. Ένα άλλο που είπαν γιά τό «30%», ενώ είναι σωστό, τό διατύπωσαν οι δημοσιογράφοι με τελείως λάθος τρόπο. Ας δούμε μερικά στοιχεία, τί σημαίνει «συναρπαστική Πανσέληνος»:

1.Η Γή βρίσκεται κοντά στόν Ήλιο (147.000.000 km) τόν Ιανουάριο, ενώ μακριά του (152.000.000 km) τόν Ιούλιο. Εάν κάνουμε τήν πράξη (152/147)² τούτο δίδει 1,07, επομένως η Σελήνη (ανεξαρτήτως φάσεως) περί τόν Ιανουάριο είναι κατά +7% φωτεινότερη απ’ ό,τι τόν Ιούλιο.

2.Ο Ήλιος τόν Δεκέμβριο βρίσκεται νότια, σε πλάτος ‑23,5°. Απεναντίας τόν Ιούνιο βρίσκεται βόρεια σε πλάτος +23,5° (αλλαγή 47 μοιρών εντός εξαμήνου). Η ολόμαυρη Νέα Σελήνη βρίσκεται κι αυτή πάντα πολύ κοντά στόν Ήλιο, ακολουθώντας τον νότια ή βόρεια. Όμως με τήν Πανσέληνο τα πράγματα είναι όλως αντίθετα. Περί τά Χριστούγεννα η Πανσέληνος βρίσκεται κοντά στό ζενίθ, ενώ Ιούνιο βρίσκεται πολύ χαμηλά (=νότια), περίπου στό ‑23,5°. Επομένως η Πανσέληνος τού καταχείμωνου είναι εκείνη που συναρπάζει, δεδομένου πως, ό,τι βρίσκεται κοντά στό ζενίθ, καί επιβλητικότερο είναι, αλλά καί λαμπρότερο.

3.Στήν τηλεόραση ειπώθηκε το απίστευτο, οτι (τάχα) «λένε οι επιστήμονες οτι η Πανσέληνος τού Αυγούστου είναι κατά 30% φωτεινότερη τών άλλων πανσελήνων». Τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά. Κάθε 27,55 μέρες μόλις, η Σελήνη μιά έρχεται κοντά μας (περίγειο), μιά απομακρύνεται από τήν Γή (απόγειο). Όμως τό κάθε περίγειο (q) δέν είναι σταθερό αλλά ποικίλει από 356.371 km μέχρι 370.000 km. Ομοίως και τό απόγειον (Q) ποικίλει από 404.000 km έως 406.720 km. Σίγουρα είναι σημαντική η στιγμή κατά τήν οποίαν μόνον άπαξ τού έτους η Σελήνη κατορθώνει να πλησιάσει τήν Γή λιγότερο από 357.000 km. Και τούτο όπως είπαμε στήν αρχή, συμβαίνει κάθε 413 μέρες (και όχι κάθε 365 όπως αφήνουν τα ΜΜΕ να εννοηθεί). Αλλά τί σημαίνει «30% λαμπρότερη» που κατά τούς δημοσιογράφους θα πρέπει να επιστρατευτούν επιστήμονες ώστε να εξάγουμε αυτό τό νούμερο; Η ρίζα τού 1,3 είναι 1,14, και τούτο συνεπάγει οτι μία Πανσέληνος που βρίσκεται 356.524 km μακριά μας, είναι (όντως) κατά 30% λαμπρότερη απ’ ό,τι εάν αυτή βρισκόταν σε απόσταση 406.500 km.

4.Γιά έναν δυσερμήνευτο λόγο, αυτά τα πολύ ευνοϊκά περίγεια (<357.000 km) συμπίπτουν σχεδόν με πανσέληνο (χρονικά δέν αλληλοδιαφέρουν πέραν τών ± 10 ωρών). Έχει να κάνει με τήν μετάθεση τής σεληνιακής γραμμής τών αψίδων, με περίοδο 8,85 ετών.

Γιά να μήν γίνομαι σχολαστικός, δίνω αμέσως πίνακα πανσελήνων/εξτρεμιστικού περιγείου τής τρέχουσας δεκαετίας, ως επίσης πόσο ήταν/θάναι τό τότε περίγειο σε χλμ..

Από τήν πρώτη στήλη είναι εμφανής η περίοδος τών 413 ημερών, ήτοι 13½ μηνών. Τελείως συμπτωματικά εφέτος η περιγειακή πανσέληνος όντως έπεσε μήνα Αύγουστο, και τούτο πρόκειται γιά τό μοναδικό σωστό που είπε τό προχθεσινό ρεπορτάζ. Φυσικά η αμέσως επόμενη κοντινή/φωτεινή πανσέληνος θα είναι στίς 28/9^ου/2015. Το δυστύχημα είναι οτι τού χρόνου τόν Αύγουστο θα τούς ακούσουμε να λένε καρμπόν τά ίδια που είπαν εφέτος, πέρσι, πρόπερσι … κ.ο.κ.. Εάν θέλετε να απολαύσετε τίς πραγματικά 5 λαμπρότερες πανσελήνους τής επόμενης πενταετίας, σημειώστε τες από τόν πίνακα που σάς δίνουμε κι αγνοήστε τά λεγόμενα τής τηλεοράσεως.

Επαναλαμβάνω οτι μόνον εφέτος ίσχυσε αυτό που διαρκώς λέγεται επί σειρά ετών (οτι δηλ. η πανσέληνος τού Αυγούστου είναι η … λαμπρότερη όλων). Πράγματι Κυριακή νύκτα η Σελήνη ήταν πολύ μεγάλη και λαμπρή, και όντως κατά 30% φωτεινότερη απ’ ό,τι εάν αυτή θα ευρίσκετο σε απόσταση (356.896 Χ 1,140175=) 406.924 km. Αλλά είπαμε οτι πέραν τών 406.720 km δέν θα φτάσει ποτέ.

Εκείνο που άξιζε να ειπωθεί αλλά κακώς δέν ειπώθηκε, είναι οτι ώρα 2:30΄ μετά τά μεσάνυχτα η Σελήνη απείχε μόλις 353.000 km! Πώς γίνεται αυτό, αφού ήδη γράψαμε πως ουδέποτε θα μάς πλησιάσει εγγύτερα τών 356.371 km ? Οι διδόμενες αποστάσεις είναι από τό κέντρο τής Γής. Η Γή όμως έχει ακτίνα 6.370 km, οπότε ο νομός Μαγνησίας πλησίασε τήν Σελήνη και κατ’ εκείνην τήν ώρα ήμασταν περισσότερο κοντά της.

Ας γνωρίζουμε οτι στίς 24/8^ου/2014 η Σελήνη θα είναι στό απόγειό της, απέχουσα 406.523 km.

π. Γεώργιος Γεωργιάδης