ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ;

Είναι γεγονός πως ο άνθρωπος από τη φύση του είναι «κοινωνικό ον» και αδυνατεί να ζήσει και να ολοκληρωθεί έξω από την κοινωνική ομάδα. Το άτομο είναι δεμένο μ’ άρρηκτη σχέση αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης με το κοινωνικό του περιβάλλον. Όπως έδειξε η εμπειρία, για να προοδεύσει ο άνθρωπος πρέπει να ζει μέσα σε μια κοινωνία που ευημερεί. Κοινό στοιχείο, λοιπόν, των ανθρώπων μιας κοινωνίας, είναι ότι οι πολίτες συμμετέχουν στα κοινά και ενδιαφέρονται για τα κοινωνικά προβλήματα που προκύπτουν. Ωστόσο, υπάρχουν άτομα που δεν αισθάνονται την κοινωνική τους ευθύνη –που είναι η πρώτη αρετή του πολίτη- που αδιαφορούν. Αυτοί, οι αδιάφοροι για τα κοινά πολίτες, δεν είναι φιλήσυχοι, αλλά απολιτικοί, άρα επικίνδυνοι πολίτες. Ειναι υπήκοοι, παθητικοί δέκτες που δεν ενδιαφέρονται για την πολιτεία, καθώς και για τα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά θέματα που την απασχολούν

Στην αρχαία Ελλάδα με τον όρο πολιτική θεωρούσαν τη φροντίδα των κοινών υποθέσεων της πόλης μέσα από τους ίδιους τους πολίτες. Μετά την επικράτηση και τη διαμόρφωση της δημοκρατίας του Κλεισθένη στην Αθήνα, έγινε απαραίτητη η πολιτική ενεργοποίηση κάθε Αθηναίου πολίτη, για να επικρατήσει ο δήμος οριστικά. Εξάλλου, ένας νόμος του Σόλωνα, υποχρέωνε κάθε πολίτη να ενταχθεί σε κάποια πολιτική μερίδα στους πολιτικούς αγώνες. Αν προτιμούσε την ουδετερότητα, τότε έχανε τα πολιτικά του δικαιώματα. Για τον Αθηναίο πολίτη του χρυσού αιώνα, ήταν αδιανόητο να αδιαφορεί για τα κοινά, αντίθετα, ενδιαφερόταν εξίσου για τις ιδιωτικές και πολιτικές υποθέσεις, δηλαδή συνδύαζε την ιδιωτική με τη δημόσια ζωή. Όποιος παρέμενε αδιάφορος και ουδέτερος λογαριαζόταν ως άχρηστος.

Σήμερα, στον «αιώνα των μαζών», στον αιώνα της ετεροκατεύθυνσης, η ανάγκη της συμμετοχής στα κοινά είναι εμφανής όσο ποτέ. Οι πολίτες είναι απαραίτητο να συμμετέχουν στην οργάνωση, τον έλεγχο και την καθοδήγηση της κοινωνικής ομάδας. Ολ’ αυτά προϋποθέτουν υπεύθυνο πολίτη και ο υπεύθυνος πολίτης δε γεννιέται, αλλά γίνεται. Και γίνεται μέσα από δυο διαδικασίες: την πολιτική κοινωνικοποίηση και την πολιτική συμμετοχή.

Ο αδιάφορος πολίτης, πιστεύει ότι η ιδιωτική και η δημόσια ζωή είναι δυο κύκλοι που πρέπει να διαχωριστούν και ότι επιτελεί τα πολιτικά του καθήκοντα συμμετέχοντας στις εκλογές. Πολύ περισσότερο στις μέρες μας, επικρατεί η εσφαλμένη αποψη ότι ο πολίτης δρα πολιτικά αν συμμετέχει στην εκλογική διαδικασία, ενώ το μεταξύ των εκλογών χρονικό διάστημα είναι χρόνος τέλειας πολιτικής «αγρανάπαυσης».

Φυσικά, ως ένα βαθμό η εποχή των μελών μιας κοινωνίας από τα κοινά οφείλεται και στη μη σωστή χρήση των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Αν ληφθεί υπόψη ότι οι πιο κρίσιμες ανθρώπινες αποφάσεις είναι οι πολιτικές, γιατί συνδέονται με το μέλλον του πολίτη και την καταξίωση της ανθρώπινης συμβίωσης, που είναι, τελικά, η ελευθερία, γίνεται φανερή η σημασία της αντικειμενικής πληροφόρησης. Η ορθή πολιτική πράξη επιχειρείται από ενήμερο λαό. Η σωστή ενημέρωση οδηγεί στη συμμετοχή του πολίτη στα κοινά, τον ενεργοποιεί. Παράλληλα, μια άλλη αποστολή των μέσων μαζικής επικοινωνίας είναι η προαγωγή του διαλόγου μεταξύ αρχόντων και ερχομένων, μιας και ο διάλογος είναι η βάση της δημοκρατίας. Σήμερα, όμως πολλές φορές, τα ΜΜΕ ξεφεύγουν από την αποστολή τους, παραπληροφορούν το κοινό, το μετατρέπουν «σ’ ευσυγκίνητη και εύπλαστη μάζα».

Ωστόσο, μια κοινωνία που έχει μετατραπεί σε μάζα, χάνει το δημιουργικό της ρόλο, τη δημοκρατική της ευαισθησία και ευθύνη. Τα άτομα ομοιομορφοποιούνται, χάνουν την ατομική τους ευθύνη, μετατρέπονται σε άβουλα όντα, αποπροσανατολισμένα και απολιτικά.Η αδιαφορία για τα κοινά είναι σήμερα μια πραγματικότητα. Παρ’ ολ’ αυτά ο αδιάφορος πολίτης δεν έχει καμία σχέση με την πορεία και τις δραστηριότητες μιας κοινωνίας. Βρίσκεται έξω από τις κοινωνικοπολιτικές ταλαντώσεις γεγονός ου τορπιλίζει τη Δημοκρατία και ευνοεί τον καιροσκοπισμό και τη δημαγωγία.

Παράλληλα, η συμμετοχή του ατόμου σε διαφορές ομάδες (αθλητικές, πολιτιστικές, πολιτικές), συμβάλλουν στην ανάπτυξη του συλλογικού πνεύματος.

Βεβαία και η Πολιτεία μέσω των δημοκρατικών θεσμών παιδεύει τους πολίτες και τους εθίζει σε ένα δημοκρατικό τρόπο ζωής.

Τέλος, η πολιτική ωριμότητα είναι και υπόθεση καθαρά ατομική, εξαρτάται από τα προσωπικά ενδιαφέροντα του ατόμου, από την παιδεία του, από τη διάθεση συμμετοχής του στα κοινά.

Οι άνθρωποι στο παρελθόν μπορεί να έζησαν σαν νομάδες αλλά ποτέ σαν μονάδες. Είμαστε άνθρωποι, όταν γινόμα­στε συνάνθρωποι. Όταν τίποτε από τ’ ανθρώπινα δεν θεωρούμε ξένο προς εμάς. Για τους εθελοτυφλούντες, που νομίζουν ότι ο κόσμος τελειώνει στην εξώπορτα του σπιτιού τους, ίσως καλύτερη απάντηση vα μην υπάρχει από τους στίχους του Τζων Ντόουν: «Κάθε ανθρώπου ο θάνατος είναι και δικός σου θάνατος· γι’ αυτόμηστέλνεις ποτένα ρωτήσεις, για ποιον χτυπά η καμπά­να· χτυπάει για σένα».

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω και να επισημάνω πως, κατά τη γνώμη μου, η συμμετοχή στα κοινά δεν είναι πράξη υποχρέωσης των πολιτών. Αντίθετα, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνίας και διαχωρίζει τους πολίτες από τους ιδιώτες. Την ώρα που θα κληθούμε να ασκήσουμε το δικαίωμα μας να συμμετάσχουμε ενεργά στην εξέλιξη της κοινωνίας, εκείνη την ώρα που οικιοθελώς θα αρνηθούμε τη συμμετοχή μας στα κοινά, ας σκεφτούμε: «η ιστορία μας κρίνει»…