Η αλλαγή τής ώρας – έκδοση 29/3/2014

Τό έτος 1884 αποφασίστηκε ο μεσημβρινός που διέρχεται από τόν θόλο τού παλαιού αστεροσκοπείου τού Γκρήνουιτς, να ονομασθεί μεσημβρινού μήκους L=0°. Με αυτό αφετηρία, κι επειδή το ημερονύκτιο απαρτίζεται από «24» ώρες, χώρισαν τήν γήινη περίμετρο σε 24 ατράκτους, η οποία εκάστη έχει εύρος (360°/24h=) 15 μοιρών. Σύμφωνα με αυτό, όσοι τόποι έχουν γεωγραφικό μήκος «L» μεταξύ 7,5° Αν. και ‑7,5° (=352,5°), οφείλουν να ακολουθούν ώρα Βρετανίας (αυτό που ατελώς εμείς τό λέμε Γκρήνουϊτς, χωρίς να έχουμε επίγνωση τί ακριβώς σημαίνει). Όσες χώρες έχουν L από 7,5° Αν. έως 22,5° Αν., τα ρολόγια τους θα βρίσκονται κατά μίαν ώρα μπροστίτερα, όσες χώρες κείνται σε μήκη μεταξύ 22,5° Αν. μέχρι 37,7° Αν. θα έχουν τά ρολόγια τους κατά δύο ώρες μπροστίτερα τής Βρετανίας, κ.ο.κ..

Σε αυτό τό σύστημα τών 24 ατράκτων, η Ελλάς προσχώρησε τό έτος 1916. Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα: Η Ελλάς κείται και «τραμπαλίζει» ακριβώς επάνω στό μήκος L=22,5° Ανατολικό. Γιά να καταδείξουμε τί εστί L=22,5°, λέμε οτι τόσο μήκος έχουν η Γευγελή (Κιλκισίου), Πέλλα Πέλλης, Αλεξάνδρεια Ημαθίας, Κατερίνη Πιερίας, ακριβώς τόσο η Αμπελία Λαρίσσης, αυτό το μήκος περνά 4 χλμ δυτικά τής Ανάβρας Μαγνησίας, Δελφοί, Βρέσθενα Λακωνίας, ακρωτήριον Ταίναρον, ανατολική Λιβύη. Η Ακρόπολη Αθηνών έχει L=23° 43΄ 30΄΄, επομένως κείται κατά 1,225° ανατολικότερα τών L=22,5°.

Αφού λοιπόν ο βασικός κορμός τής Ελλάδος κείται σχεδόν ακριβώς πάνω στό L=22,5°, υπήρξε προβληματισμός τό 1916 εάν θα έπρεπε να ακολουθήσουμε ώρα Ιταλίας (δηλ. τα ρολόγια μας κατά 1 ώρα μπροστά τών βρετανικών), ή ώρα Τουρκίας (τα ρολόγια μας κατά 2 ώρες μπροστά τών βρετανικών). Βέβαια υπήρχε και η τρίτη άποψη που δυστυχώς δέν εφαρμόστηκε, τα ρολόγια μας να προσδιοριστούν κατά μιάμιση ώρα μπροστά τών βρετανικών. Ας μήν μάς φαίνεται περίεργη αυτή η λύση. Αρκετά κράτη που αντιμετώπισαν τό ίδιο πρόβλημα (Ιράν, Αφγανιστάν, Ινδία, Βιρμανία, κεντρική Αυστραλία) δέν εφίσθησαν, κι επέλεξαν τέτοιαν λύση. Δυστυχώς τότε (1916) κάποιοι δέν τό είδαν ως λογική λύση, και παρέμειναν στό δίλημμα: «Με Ιταλία, ή με Τουρκία;». Και δεδομένου –όπως προείπαμε‑ η Αθήνα κείται κατιντίς ανατολικότερα τών L=22,5°, γι’ αυτό (σωστόν κατά τ’ άλλα) ακολουθούμε εδώ και 98 έτη «ώρα Τουρκίας», και φυσικά όλοι εμείς (έλληνες, τούρκοι, κύπριοι, ουκρανοί, φινλανδοί) έχουμε τά ρολόγια μας κατά 2 ώρες έμπροσθεν τών βρετανικών.

Όμως, τί σημαίνει «ώρα Τουρκίας;». Αφού πρόκειται γιά αχανή χώρα, η οποία από τήν Λέσβο μέχρι τά σύνορά της με τήν Αρμενία, καταλαμβάνει 1550 χλμ. Με άλλα λόγια η Τουρκία απλώνεται από L=26° έως L=44°. Ο Ήλιος γιά να τήν διατρέξει, κάνει 72 λεπτά τής ώρας. Ποιό άραγε σημείο της είναι εκείνο που εκλαμβάνεται ως μπούσουλας γιά Ελλάδα και Τουρκία; Πολύ απλά, εκείνος ο μεσημβρινός τών L=30°. Και κοντά από ποιές γνωστές πόλεις περνά αυτός ο μεσημβρινός; Από Νικομήδεια, Κιουτάχεια, Μύρα (Demre). Με άλλα λόγια το μήκος L=30° διέρχεται 37 χλμ ανατολικά τού Καστελλόριζου (Μεγίστη), απόσταση τήν οποίαν ο Ήλιος καλύπτει σε 98 δευτερόλεπτα. Επομένως, με λίγα λόγια, Τουρκία, Κύπρος και Ελλάς ακολουθούν «ώρα Νικομηδείας».

Όπως προφανώς διαπιστώσατε, ήδη τα ρολόγια τών ελλήνων πήγαιναν πάντα (μετά τό 1916) μπροστά κατά 30 λεπτά διότι, αντί γιά τοπική ώρα (Κατερίνης, Δελφών, ή Ταινάρου) ακολουθήσαμε ώρα Νικομηδείας. Γι’ αυτό διαπιστώνουμε πως όταν ο Ήλιος βρίσκεται στόν μεσημβρινό (μεσημέρι), τα μαγνησιώτικα ρολόγια δέν λένε περίπου 12:00΄ όπως θα έπρεπε, αλλά 12:28΄.  Μέχρι εδώ, μικρό το κακό. Και φθάνει τό έτος 1975 (Μάρτιος), και η τότε κυβέρνηση μάς επιβάλει να έχουμε εναλλαγή χειμερινής-θερινής ώρας. Δηλαδή να αποκρίνουμε τά ρολόγια μας κατά 90 λεπτά μακρύτερα τού πραγματικού ελληνικού χρόνου. Λέγανε οτι θα επιτευχθεί οικονομία, αλλά σήμερα ξέρουμε οτι τα οφέλη είναι μικρά. Και σάν να μήν έφτανε κι αυτό, λίγο πρίν από τό 2000 κάποια άλλη «διάνοια» πρότεινε να μήν έχουμε θερινή ώρα γιά έξη μήνες, αλλά γιά επτά. Δηλαδή αντί τέλη Σεπτεμβρίου να επανερχόμαστε στήν χειμερινή ώρα που είναι η φυσική, να επανερχόμαστε τέλη Οκτωβρίου σ’ αυτήν. Μάλιστα διεθνώς αυτή η ρύθμιση πέρασε και ως αυτοματισμός στά Windows. Να μήν χάσουμε τό κελεπούρι δηλαδή.

Κλείνοντας: Η Ελλάς έπρεπε τό 1916 να επιλέξει ιδιάζουσα ώρα (όπως το Ιράν, Βιρμανία, κ.ά.), και να διαφέρει κατά 90 λεπτών τής Βρετανίας. Και τό 1975 δέν έπρεπε να δεχθεί εναλλαγή ώρας. Τούτο μπορεί ακόμη και τώρα να διορθωθεί, και να πάψουμε να έχουμε αυτόν τόν ανωφελή μπελά δίς τού έτους. Και τό επιπρόσθετο γεγονός οτι ακολουθούμε ώρα Τουρκίας (2 ώρες διαφορά με Βρετανία) και όχι Ιταλίας, μπορεί κάλλιστα να μάς δώσει τό δέον σθένος να πάψουμε εσαεί να κάνουμε χρήση τής θερινής ώρας.

 π.  Γεώργιος  Γεωργιάδης