Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΑΛΜΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Γράφει η Χρυσούλα Δ. Κοντογεωργάκη,

Πρόεδρος της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού «ΟΘΡΥΣ»

Η πόλη μας ετοιμάζεται να γιορτάσει για μία ακόμη φορά την απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό. Να τιμήσει τη δική της , ιδιαίτερη ημέρα κατά την οποία ανέπνευσε τον αέρα της Ελευθερίας και ενώθηκε με τη μητέρα Ελλάδα. Την 17^η Αυγούστου του 1881.

Η απελευθέρωση της Θεσσαλίας άργησε πάνω από 50  χρόνια, σε σύγκριση με την υπόλοιπη, νοτιώτερη Ελλάδα. Με τη Συμφωνία  της Κωνσταντινουπόλεως στις 28 Μαρτίου του 1881 συνομολογήθηκε διμερής συμφωνία μεταξύ Ελλάδος και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καθορίσθηκε η γραμμή των νέων συνόρων και «παραχωρήθηκαν» στο Ελληνικό Βασίλειο οι περιοχές της Θεσσαλίας και της Άρτας. Η συμφωνία αυτή επικυρώθηκε με ιδιαίτερη Σύμβαση στις 2 Ιουλίου 1881. 
Ιστορικώς αναφέρεται ο όρος «προσάρτηση» ή  «παραχώρηση», κάτι που δείχνει πως η Θεσσαλία δόθηκε με «γενναιοδωρία»  από την Τουρκία στην Ελλάδα. Η αλήθεια είναι πως κατακτήθηκε με σκληρούς, αιματηρούς και άνισους αγώνες, μετά από πολλές επαναστάσεις , οι οποίες στοίχισαν ακριβά στους Θεσσαλούς και ιδιαιτέρως στους Αλμυριώτες. Είναι γνωστό πως έξω από τον Αλμυρό ήταν τα έως τότε σύνορα Ελλάδος -Τουρκίας. Ως εκ της θέσεώς του λοιπόν ο Αλμυρός βρισκόταν στο έλεος των κατακτητών και πλήρωνε ακριβά κάθε ιδέα και ενέργεια εξεγέρσεως. Πολλά περιστατικά σημειώνονταν συχνά με την ιδιομορφία που επικρατούσε λόγω της χάραξης των συνόρων και του διαμελισμού των κτημάτων και των περιουσιών στις δύο πλευρές. Αρκεί να σκεφθεί κάποιος πως η Σούρπη ήταν «εξωτερικό» για τους Αλμυριώτες!

Είναι ορθόν επομένως να μιλούμε για απελευθέρωση της Θεσσαλίας και όχι για προσάρτηση, γιατί, τόσο η Οθωμανική αυτοκρατορία όσο και οι άλλες δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, αναγκάσθηκαν, οδηγήθηκαν  να υπογράψουν τη συνθήκη αυτή, μετά από τους πολλούς ηρωικούς αγώνες των Θεσσαλών. Και εμείς οι Αλμυριώτες δικαιούμαστε να νιώθουμε ξεχωριστή υπερηφάνεια, αφού από εμάς ξεκίνησαν και εδώ διεξήχθησαν οι περισσότερες καθοριστικές μάχες των επαναστάσεων. Τα μεγαλύτερα επαναστατικά κινήματα ήταν του 1840,  του 1848, του 1854 και τελευταίο του 1878.

Οι Αλμυριώτες πρωτοστάτησαν στα κινήματα αυτά και το τελευταίο υπήρξε καθοριστικό για τις εξελίξεις. Ας μεταφερθούμε για λίγο στις αρχές του 1878.  Μεγάλος  επαναστατικός αναβρασμός επικρατεί σε όλη την Ελλάδα και ιδίως στις ακόμη υπόδουλες περιοχές της Θεσσαλίας, Ηπείρου και Μακεδονίας. Η αναστάτωση μεγάλωσε με τον ρωσο-τουρκικό πόλεμο και τις νίκες της Ρωσίας. Η κυβέρνηση Κουμουνδούρου διέταξε την είσοδο του Ελληνικού στρατού στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία, ενέργεια που θορύβησε τις μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες πίεσαν αφόρητα την Ελλάδα να ανακαλέσει τον στρατό της. Αυτό και έγινε , αλλά οι ξεσηκωμένοι πληθυσμοί των παραμεθορίων προπάντων περιοχών έμειναν ανυπεράσπιστοι στο έλεος των Τούρκων οι οποίοι με εκδικητική μανία τους τιμώρησαν σκληρά. Αυτό προκάλεσε την οργή  αρκετών στρατιωτικών που δεν δέχθηκαν να επιστρέψουν στην ελεύθερη Ελλάδα και προτίμησαν να παραμείνουν στις παραμεθόριες τουρκικές περιοχές για να προστατεύσουν τους κατοίκους από τα αντίποινα.

Ο Αλμυρός φυσικά, όπου  έδρευαν ισχυρές τουρκικές δυνάμεις,  ήταν αυτός που δοκίμασε περισσότερο την οργή των Τούρκων, αλλά και αυτός που έπαιξε και σημαίνοντα ρόλο στην οργάνωση και διεξαγωγή των κινημάτων, με τη συμμετοχή πολλών εθελοντών αγωνιστών της περιοχής,  με πρωτοστατούντες τους Θρασύβουλο, Αχιλλέα και Ιωάννη Βελέντζα, αλλά και τον Δ. Κωστούλα, Β. Ζούμπο, Ι. Ζήκο, Φράγκο, για να αναφέρω ελάχιστα ονόματα εκ των συμμετεχόντων.

Σημαντικές μάχες διεξήχθησαν στην περιοχή μας. Τον Ιανουάριο του 1878 στη Μονή Ξενιάς, κατά τις οποίες οι Αλμυριώτες έγραψαν σελίδες θριάμβου, επικές, και προκάλεσαν τεράστιες ζημιές στον κατά πολύ υπέρτερο αριθμητικά τουρκικό στρατό. Και τον Φεβρουάριο του 1878 στον Πλάτανο, όπου η πρώτη μάχη υπήρξε νικηφόρα και οδήγησε τους οπλαρχηγούς στην απόφαση να ανακηρύξουν την ελευθερία και την ένωση της Επαρχίας Αλμυρού με την Ελλάδα. Όχι μόνον αυτό. Συνέστησαν και κυβέρνηση υπό την προεδρία του Αχιλλέα  Βελέντζα.

Δυστυχώς η επόμενη μάχη στον Πλάτανο, παρά τον ηρωισμό των επαναστατών και τις μεγάλες απώλειες των Τούρκων,  έληξε με ήττα και αποχώρηση των Ελλήνων. Μετά την αποχώρησή τους ο Πλάτανος έγινε παρανάλωμα του πυρός. Αποχωρώντας οι Αλμυριώτες οπλαρχηγοί Θρασύβουλος και Αχιλλέας Βελέντζας  συμμετείχαν με εκλεκτό σώμα 400 εθελοντών από την περιοχή του Αλμυρού στη μάχη της Μακρυνίτσας, όπου εκ νέου μεγαλούργησαν με την αυτοθυσία και τον ηρωισμό τους. Αυτά τα γεγονότα και άλλα στη Θεσσαλία προκάλεσαν έντονη διπλωματική δραστηριότητα, η οποία οδήγησε τελικά στην υπογραφή της Συμφωνίας της Κωνσταντινουπόλεως για την  προσάρτηση-Απελευθέρωση της Θεσσαλίας.

Εκτιμώντας τη συνεισφορά του τόπου μας στον αγώνα για την απελευθέρωση, εμείς οι σύγχρονοι Αλμυριώτες οφείλουμε να μνημονεύουμε και να εορτάζουμε με κάθε λαμπρότητα την ημέρα αυτή, αλλά και να τιμούμε όσους αγωνίσθηκαν και πότισαν με  το αίμα τους τα άγια Αλμυριώτικα χώματα. Για το σκοπό αυτό η Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού «ΟΘΡΥΣ», πάντα πρωτοπόρος σε θέματα που άπτονται της ιστορίας και του πολιτισμού στον τόπο μας ξεκίνησε, πριν από μερικά μόλις χρόνια, την καθιέρωση της 17^ης  Αυγούστου ως ημέρας υπέρτατης τοπικής εθνικής εορτής. Στην πρωτοβουλία της αυτή βρήκε θερμό αρωγό και συμπαραστάτη τον Δήμο Αλμυρού.

Το ελάχιστο καθήκον των Αλμυριωτών της επαρχίας μας, είναι να παρευρεθούμε όλοι στην πανηγυρική δοξολογία και κατάθεση στεφάνων την Κυριακή 18 Αυγούστου, όταν ο Δήμος με  κάθε επισημότητα και ευαισθησία θα τιμήσει τους ηρωικούς μαχητές προγόνους μας.