Τα μεγάλα λάθη του Μνημονίου στην Ελλάδα

γράφει ο Νίκος Αθαν. Κυριαζής,

Οικονομολόγος με Μεταπτυχιακό Οικονομικής Επιστήμης ΑΣΟΕΕ

Σε πεδίο έντονης διαμάχης μεταξύ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας έχει εξελιχθεί η απόδοση της ευθύνης για τη μη έγκαιρη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρεους και ο συνεπακόλουθος εγκλωβισμός της χώρας μας στο Μνημόνιο 1, τα οποία οδήγησαν στη σημερινή μεγάλη ελληνική ύφεση. Ήταν το πρόγραμμα αυστηρής λιτότητας που επεβλήθη στην Ελλάδα αυτό που παρεμπόδισε την ηπιότερη δημοσιονομική προσαρμογή και τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας. Το χρέος μας μετατράπηκε σε χρέος προς τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης και τα συμφέροντα των ξένων επενδυτών για ακόμη μια φορά προστατεύθηκαν κι εξυπηρετήθηκαν, αφού εκείνοι απέφυγαν να επιβαρυνθούν από το κούρεμα των κρατικών ομολόγων.

Σπουδαίας σημασίας είναι η διαπίστωση του ΔΝΤ ότι έκανε μεγάλα λάθη στους υπολογισμούς και στις προβλέψεις του για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας. Επίσης και στην εκτίμηση των συνεπειών των αυστηρών μέτρων και της άγριας μορφής λιτότητας. Η συνταγή που εφάρμοσαν οδηγούσε απαρέκκλιτα σε επαναλαμβανόμενη ύφεση κι αυξανόμενη ανεργία, καθώς και σε νέα μνημόνια κι ακόμη πιο σκληρά μέτρα. Το τραγικό σφάλμα του ΔΝΤ ήταν πως υποεκτίμησε τις σφοδρές επιπτώσεις του πολλαπλασιαστή δημοσίων δαπανών και της αύξησης φόρων, στην οικονομία, και εξαιτίας αυτού δέχθηκε να εντάξει τη χώρα μας σε Μνημόνιο. Δεν έλαβε υπόψη ότι το χρέος μας δεν ήταν βιώσιμο, ότι δε θα ήταν καθόλου εύκολο να επιστρέψουμε στις αγορές, καθώς και το ότι η εξασφάλιση χρηματοδότησης από τους ευρωπαίους εταίρους θα γινόταν πολύ δύσκολη και κοστοβόρα. Αυτό σημαίνει ότι θα μας επέβαλλαν πολύ υψηλά επιτόκια δανεισμού, αφού καταστήκαμε αφερέγγυοι, όπως και έγινε.

Το ΔΝΤ υποστηρίζει με σθένος πως ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση που στήριξε την καθυστέρηση της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Σκοπός της ήταν να υποστεί της ζημιές μόνο η χώρα μας και ταυτόχρονα να βρει χρόνο η Ευρώπη ώστε να προετοιμαστεί για να προστατέψει τις υπόλοιπες χώρες της από την κρίση. Η εξ επίτηδες αυτή καθυστέρηση είχε ως αποτέλεσμα το ελληνικό χρέος να υποστεί πολύ μεγάλο ΄΄κούρεμα΄΄, με άσχημες συνέπειες για την οικονομία της Ελλάδας. Δηλαδή, ανάγκασε την ελληνική κυβέρνηση να δανειστεί πολύ περισσότερα για να δώσει ως βοήθεια στις εγχώριες τράπεζες που χρειάζονταν ανακεφαλαιοποίηση, λόγω του κουρέματος.

Το Μνημόνιο 1 κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό αν η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε την απαιτούμενη εμπειρία και αλληλεγγύη ώστε να βρει μόνη της λύση, με μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική συμμετοχή των  ευρωπαίων εταίρων στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Αντί αυτού, επιλέχθηκε η πιο ενεργή στάση του ΔΝΤ και και η παθητικότερη συμμετοχή της Ευρώπης, για να μην επεκταθεί η ύφεση και στις άλλες χώρες της. Δεύτερο λάθος, ήταν η αγνόηση του μεγέθους και των αντοχών της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας και η απροσδόκητα μεγάλη ελαστικότητα ζήτησης των αγαθών στην ελληνική αγορά. Όλα αυτά μείωσαν τα έσοδα του κράτους, ενισχύοντας ταυτόχρονα την παραοικονομία. Τρίτο λάθος ήταν η ανυπαρξία προληπτικών μέτρων για την αποτροπή της φυγής καταθέσεων και επενδύσεων στο εξωτερικό. Εξαιτίας αυτής της έλλειψης, η πτώση του ΑΕΠ και της ανάπτυξης ήταν αναπόφευκτη. Τέταρτον, ο περιορισμός των δημόσιων δαπανών μας εισήγαγε σε ένα φαύλο κύκλο ύφεσης, ενώ ταυτόχρονα η αφαίρεση της δυνατότητας ευελιξίας στα δημοσιονομικά μέτρα κατέστησε τη χώρα όμηρο μιας αυτοκτονικής τάσης για ενίσχυση αυτής της ύφεσης. Σημειώνουμε βέβαια, ότι ήδη λόγω της υιοθέτησης του ευρώ, η χώρα μας είχε χάσει τη νομισματική ευελιξία της. Το πέμπτο λάθος ήταν πως η μάχη κατά της φοροδιαφυγής ξεκίνησε πολύ καθυστερημένα και χωρίς το απαιτούμενο υπόβαθρο στη μηχανοργάνωση και εκπαίδευση των φοροελεγκτικών μηχανισμών. Οι συνέπειες αυτών των πρόχειρων βημάτων, ήταν οι βραδείς ρυθμοί λειτουργίας της κεντρικής διοίκησης και των οργανισμών, που επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο την υπάρχουσα έλλειψη τεχνογνωσίας.  Τέλος, το Μνημόνιο της τρόικας ήξερε κι ακόμη ξέρει πώς να παρακάμπτει οτιδήποτε δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα του. Επιπρόσθετα, να επιβάλλει αντισυνταγματικούς νόμους και να χρησιμοποιεί την ελληνική οικονομία για να συγκεράσει τις πολλές φορές αντιμαχόμενες απόψεις των ίδιων των εκπροσώπων της τρόικας. Παρέλειψε να ανακατανείμει πόρους από τις δραστηριότητες χαμηλής παραγωγικότητας σε αυτές με υψηλή παραγωγικότητα, ακριβώς λόγω της προχειρότητας, της βιασύνης και της υποκειμενικότητας κατάρτισης των Μνημονίων. Επίσης, εξαιτίας της έλλειψης θεμελίωσης με έγκυρο επιστημονικό υπόβαθρο και με επαληθευμένες βάσει του παρελθόντος προβλέψεις.

Εύλογο είναι να αναρωτηθεί κανείς αν είναι η απερισκεψία του ΔΝΤ ή η κυριαρχία των ισχυρών μελών στην Ευρωπαϊκή Ένωση που ευθύνεται για την επιβάρυνση της Ελλάδας από το πρώτο και τα επόμενα Μνημόνια. Ως επιβάρυνση εννοούμε τα 9 επιπλέον δις που χάθηκαν με την πτώση του ΑΕΠ και με τη σύναψη νέων υπέρογκων δανείων τα οποία στο ελάχιστο διατέθηκαν για την αποπληρωμή του χρέους. Είναι άραγε κι οι ελληνικές κυβερνήσεις υπεύθυνες επειδή δέχθηκαν να συμμορφωθούν στο παιχνίδι των εταίρων και των διεθνών κερδοσκόπων; Το βέβαιο είναι πως όλοι έχουν ευθύνες! Για να προκληθεί η επάρατη ασθένεια στην ελληνική οικονομία, συνετέλεσε το ΔΝΤ που έδωσε υπερβολικά ισχυρά φάρμακα και την εξασθένισαν. Επιπλέον, ευθύνεται η Ευρώπη που την άφησε να αρρωστήσει, καθώς και η Ελλάδα που εμπιστεύθηκε την τύχη της σε ξένα χέρια!

nikos09kyriazis@yahoo.gr