Βύθιση ή ανάδυση των ισχυρών στην ελληνική κινούμενη άμμο;

του Νίκου Αθαν. Κυριαζή

Οικονομολόγου με Μεταπτυχιακό Οικονομικής Επιστήμης ΑΣΟΕΕ

Αιτία ατέρμονης διαμάχης μεταξύ των εταίρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί η συζήτηση αναφορικά με το αν οι πλούσιες βόρειες χώρες (Γερμανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Γαλλία, Βέλγιο, Αυστρία) που συνήθως βαθμολογούνται με Άριστα (ΑΑΑ) από τους διεθνούς οίκους αξιολόγησης, επωμίζονται το βάρος και τις τραγικές συνέπειες από τα δάνεια προς τον αδύναμο Νότο (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιταλία, Ισπανία, Κύπρο) και την Ιρλανδία. Τελικά είναι αλήθεια πως η αύξηση της διαφοράς ανάμεσα στα επιτόκια των 10ετών ομολόγων των δυνατών και των αδυνάτων χωρών καταλήγει να αποβαίνει εις βάρος των ισχυρών ή μήπως συμβαίνει το αντίθετο;

Οι χώρες των οποίων η οικονομία κλυδωνίζεται, όπως η Ελλάδα, πληρώνουν πολύ περισσότερα ώστε να καταφέρουν να δανειστούν από τις αγορές, επειδή έχουν πλέον καταστεί αφερέγγυες. Οι επενδυτές τιμωρούν αυτές τις ΄΄ασταθείς΄΄ οικονομίες  επιβάλλοντας τους υψηλότερα επιτόκια δανεισμού , ενώ ταυτόχρονα συμφωνούν σε πολύ χαμηλά επιτόκια στη Γερμανία και στις άλλες βόρειες χώρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται το δημοσιονομικό έλλειμμα  και το κρατικό χρέος των αδυνάτων και ταυτόχρονα να συρρικνώνεται το αντίστοιχο έλλειμμα και χρέος, δηλαδή να εξυγιαίνονται τα οικονομικά, των δυνατών, χωρίς καν να έχουν κάποιο επίτευγμα, μεταρρύθμιση, δημοσιονομική πρωτοβουλία ή μεταρρύθμιση να παρουσιάσουν. Οι τόκοι στις ήδη υπερχρεωμένες χώρες παίρνοντας την ανιούσα, ενισχύουν το φαύλο κύκλο της διόγκωσης των χρεών. Ταυτόχρονα, στρέφουν όλους τους σοβαρούς επενδυτές στις κεντρικές οικονομίες και τον τραπεζικό τομέα των ισχυρών της Ευρώπης. Η εξήγηση για αυτό είναι πως στις μέρες μας, λόγω της κρίσης, η αποστροφή ως προς τον κίνδυνο και το ρίσκο χαρακτηρίζει τη συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων επιχειρήσεων.

Είναι εμφανές πως όταν αυξάνεται η διαφορά των επιτοκίων μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας (ελληνικό σπρεντ ή spread), επιδεινώνεται η βαθμολόγηση της χώρας μας από τους διεθνείς οίκους, ενώ την ίδια στιγμή σταθεροποιείται ως ακλόνητη στο ΑΑΑ η Γερμανία, γεγονός που της επιτρέπει να ρυθμίζει τη νομισματική πολιτική της Ευρώπης. Συνεπώς μπορεί να διατηρεί τη στρατηγική του ισχυρού ευρώ που αυξάνει το εμπορικό έλλειμμα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών ενώ έχει διασφαλίσει τις εξαγωγές τις δικές της και εν γένει των χωρών που έχουν μεγάλη διαπραγματευτική δύναμη. Η αύξηση της κατανάλωσης στο εσωτερικό αυτών των κρατών συνοδεύεται από αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών και άνθιση των επενδύσεων τους. Επιπλέον, η κρίση και οι απώλειες που αυτή προκαλεί, μπορούν εύκολα να περάσουν στους προϋπολογισμούς του συνήθη αποδιοπομπαίου τράγου, δηλαδή των φτωχών χωρών. Η φυγή κεφαλαίων από τον ασθενικό Νότο στον πλούσιο Βορρά γίνεται ακόμη μεγαλύτερη ακόμη κι όταν η ευθύνη και το σφάλμα χειρισμού ανήκει ολοκληρωτικά στα βόρεια κράτη.

Η Γερμανία το 2012 εξοικονόμησε 9,6 δις ευρώ χάρη στην ελληνική κρίση και προβλέπεται να εξοικονομήσει ακόμη 2 δις το 2013. Συν τοις άλλοις, από τα πολύ ευνοϊκά για αυτήν επιτόκια έχει ωφεληθεί κατά 57,5 δις προσεγγιστικά (διόλου ευκαταφρόνητο ποσό)! Αυτό οδηγεί με τη σειρά του στη μείωση του λόγου εθνικού χρέους προς το ΑΕΠ της χώρας κατά 3% που θα της φέρει επιπλέον οφέλη και εξοικονομήσεις, κάτι που συμβαίνει χάρη στον πολλαπλασιαστικά ευνοϊκό τρόπο που επιδρά η βελτίωση των οικονομικών δεικτών μιας χώρας στην ευημερία της.

Πλέον τα ελληνικά σπρεντ που σημείωσαν ραγδαία αύξηση από το 2010 ως το 2012, μαρτυρόντας πως τα Μνημόνια 1 και 2 ήταν ό,τι καλύτερο για τους ισχυρούς και ολική καταστροφή για την Ελλάδα, έχουν υποχωρήσει. Η ανελέητη κερδοσκοπία των ισχυρών επενδυτών σε βάρος της χώρας μας, με την ανοχή (αν όχι και με τις ευλογίες) των δυνατών χωρών, είχε φθάσει σε αυτή την καταστροφική τριετία ως και 20% (φανταστείτε ότι άνοδος του σπρεντ κατά 1% κοστίζει 2,5 δις ευρώ περισσότερους τόκους στην Ελλάδα!), όμως πλέον έχουν πέσει σχεδόν στο 8%. Αυτές οι χώρες είδαν τα εμπορικά τους ισοζύγια να γίνονται θετικά, και πιο συγκεκριμένα να μετατρέπονται σε σημαντικά πλεονασματικά, καθιερώθηκαν ως ασφαλή καταφύγια απόθεσης χρημάτων και επέκτειναν τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης της ευρωζώνης και προσεταιρισμού του πλούτου της. Κέρδισαν πολιτική εξουσία, αφού εκτός από τα κεφάλαια, αύξησαν τις σφαίρες επιρροής τους όπως και τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα τους, απολαμβάνοντας μεγάλη πτώση του κόστους δανεισμού τους. Η σημερινή βελτίωση για εμάς είναι απλά η ηρεμία πριν ξεσπάσει η νέα καταιγίδα.  Ένα νέο χρηματοπιστωτικό σοκ θα τάραζε πολύ περισσότερο αν ερχόταν ξαφνικά μετά τη βελτίωση του κλίματος. Ειδικά η γνωστή τακτική των ισχυρών να τείνουν χείρα φιλίας όταν η άλλη πλευρά είναι σε δεινή θέση, χωρίς περιθώρια αντίδρασης, πάντα φέρνει αποτελέσματα για αυτούς.

Είναι παραπάνω από ξεκάθαρο ότι οι ισχυρές χώρες κατάφεραν να αναδυθούν και να ενθρονιστούν με περισσότερη ασφάλεια σε θέση ισχύος χάρη στην ελληνική και τη γενικότερη νοτιοευρωπαϊκή κρίση. Έχουν γίνει κατά πολύ πλουσιότερες και απόλυτοι ρυθμιστές των οικονομικών και κοινωνικών αναδιατάξεων των ευρωπαϊκών κρατών, έχοντας μετατραπεί σε ολιγαρχία που κυβερνά αποκλειστικά εις όφελος της. Τελικά η Γερμανία και οι λοιποί βόρειοι δυστυχώς έχουν βρει τον τρόπο πατώντας στις πλάτες της Ελλάδας και των άλλων αδύναμων χωρών, να αναρριχόνται όλο και υψηλότερα, βυθίζοντας ολοένα πιο χαμηλά τους φτωχούς ευρωπαϊκούς λαούς.