Ευπατρίδες Αλμυριώτες

του Κώστα Γκουντάρα

Για τους ντόπιους η οικογένεια Σπυριδάκη ήταν και είναι από τις πλέον ευδόκιμες  οικογένειες. Εύπορη πνευματικά, αφού προήλθαν απ’ αυτήν επιστήμονες με μεγάλη προσφορά στο τόπο, δεμένη και άμεμπτη, αφού οι πατρογονικές της ηθικές και αξιακές ρίζες συνέβαλαν τα μέγιστα στη διατήρηση της συνοχής της και τέλος κοινωνικά ενάρετη και αλληλέγγυα, αφού τα μέλη της έχουν τόση μεγάλη προσφορά στον επαγγελματικό και κοινωνικό στίβο είτε προσφέροντας εθελοντικά, είτε προσφέροντας από θέσεως κεντρικής διοίκησης. Η προσφορά αυτή προς όφελος των ατόμων, κοινωνικών ομάδων ή θεσμών της πολιτείας αποτελούσε πράξη ιδιωτικής παρέμβασης.

Στήριξαν τον τόπο τους, όταν έβγαινε μπαρουτοκαπνισμένος από την τελευταία επανάσταση του 1878. Αγωνίστηκαν με την πένα τους και την προσφορά τους να διατηρήσουν την έννοια της τοπικής πατρίδας και έχοντας συνοδοιπόρους μια πλειάδα επιφανών της περιοχής κατάφεραν τα μέγιστα. Ο ρομαντικός μύθος της αυταπάρνησης καλώς κρατεί και αρκετά εμπνέει.

Γνωστός σε μας ο πατριάρχης της οικογένειας, στο τέλος του 19^ου αιώνα Αθανάσιος Σπυριδάκης, Ελληνοδιδάσκαλος στο επάγγελμα. Από τον αείμνηστο Αθανάσιο θα προέλθουν τρεις γιοί, ο Σπύρος, ο Ιωάννης, ο Χρήστος και δύο θυγατέρες. Ο Σπύρος  και ο Χρήστος, δικηγόροι στο επάγγελμα, και ο Ιωάννης, Ελληνοδιδάσκαλος και Επιθεωρητής Στοιχειώδους  Εκπαίδευσης, ο οποίος και θα πεθάνει νέος. Το όνομα τούτου θα πάρει ο γιός του Σπύρου, γνωστός στους αλμυριώτες από τη θητεία του ως Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1977, καθηγητής ποινικού δικαίου του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο πατέρας, ηπειρώτης, Αθανάσιος Σπυριδάκης, συγγραφέας της αρχαίας και μεσαιωνικής ιστορίας της Θεσσαλίας, δημοσιεύσας πολλές ιστορικές, αρχαιολογικές και λαογραφικές μελέτες και ο γιος Ιωάννης Σπυριδάκης, εκδότης πολλών σχολικών βιβλίων και διατελέσας γραμματέας του τμήματος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών εις Βόλο, εκ της θέσεώς των, ως Ελληνοδιδασκάλων1,  με χαλύβδινη υπομονή  και εκ της ροπής των να προσφέρουν στα κοινά και στην μεγάλη προσπάθεια των πολιτών της περιοχής μας να στήσουν την κοινωνική δομή και ιστό της πόλης, μετά την αποχώρηση των Τούρκων τόσο στις 18 Αυγούστου του 1881 με την πρώτη δουλεία, όσο και  την 1^η Μαΐου 1898, με τη δεύτερη δουλεία, συμμετέχουν σε νεοσύστατες Εταιρείες για το σκοπό αυτό. Συγκεκριμένα ως μέλη της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού «Της Όθρυος» και της Φιλαρμονικής Εταιρείας. Της πρώτης μάλιστα ο Αθανάσιος Σπυριδάκης είναι και ο προεδρεύων της ιδρυτικής συνέλευσης την 28^η Απριλίου 1896, που είχε σαν σκοπό « … να περισυναγάγη και διαφυλάξη «τα εν τη επαρχία Αλμυρού ή αλλαχού ευρισκόμενα έτι λείψανα «της τε αρχαίας Ελληνικής εποχής και της Βυζαντινής ως και «των κάτω χρόνων, ων η διάσωση και μελέτη συμβάλλουν εις «διασάφησιν της πατρώας ημών ιστορίας και τέχνης. Έτσι με άλλους εκλεκτούς και επιφανείς αλμυριώτες αρχίζουν αγώνα για τη διάσωση των αρχαιοτήτων που είναι διάσπαρτες στην περιοχή μας. Έργο σπουδαίο και επίπονο. Προσπάθεια μεγάλη και αγωνιώδης με τα γνωστά θετικά για την περιοχή μας αποτελέσματα. Η προσπάθειά τους θα συνεχισθεί, όπως και άλλων στην επικράτεια, αφού παρόμοιες εταιρείες υπάρχουν παντού, μέχρι που οι πρωτοπόροι τούτοι θα γίνουν «θετική αιτία», ώστε η πολιτεία να ψηφίσει, αργότερα   το 1932  τον τρίτο αρχαιολογικό νόμο που ίσχυσε μέχρι το 2002, οπότε αντικατεστάθη από τον νόμο 3028/2002 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς».

Η εν λόγω Υπηρεσία, αρχαιολογική, συνεχίζει και σήμερα το σπουδαίο αυτό έργο. Με νόμο δε του Ελληνικού κράτους όλες οι εν Ελλάδι Εταιρείες που είχαν τον παραπάνω συγκεκριμένο σκοπό θα σταματήσουν να υφίστανται, αφού πλέον τα ηνία και το έργο τους αναλαμβάνει να συνεχίσει η επιστημονική αρχαιολογική κοινότητα2, κλείνοντας έτσι ένα μεγάλο κεφάλαιο εθελοντικής προσφοράς των πολιτών για την διάσωση και συντήρηση των ιστορικών θησαυρών της Πατρίδας μας.

Είχα τη χαρά να προλάβω και γνωρίσει εν ζωή τον αείμνηστο «κυρ-Σπύρο», δικηγόρο και πατέρα του ποινικολόγου καθηγητή Ιωάννη. Γλυκύτατος,  μειλίχιος, πάντα προσηνής με το χαρακτηριστικό του βάδισμα χαιρόσουν να τον παρακολουθείς και να μιλάς μαζί του. Φαντάζομαι πως όλοι τους είχαν μια ηρεμία ψυχής και ένα ελεγχόμενο ξεπέταγμα. Στοιχεία που χαρακτηρίζουν ανθρώπους επιπέδου και σωστής λειτουργίας. Μεγάλης καρδιάς και ανεξέλεγκτου δοσίματος. Ανθρώπους που δεν τσιγκουνεύονταν την καλοσύνη και τον ορθό λόγο.

Ψάχνοντας, λοιπόν, στο προσωπικό μου αρχείο βρήκα πολλά στοιχεία και μελέτες των παραπάνω Ελληνοδιδασκάλων οι οποίες και θα γίνουν γνωστές στους συμπολίτες μας στη προσπάθεια να γνωρίσουν πρόσωπα του παρελθόντος που έδωσαν στο τόπο τους και που θα πρέπει να μας οδηγούν, αρκεί να τους γνωρίσουμε, να τους μελετήσουμε, να ενστερνιστούμε τον τρόπο σκέψεως των, να αναστοχαστούμε και να κάνουμε τον τόπο μας εφάμιλλο του δικού τους, ως αναφορά τις ανθρωπιστικές αξίες, τις πολιτιστικές και δημιουργικές τους σκέψεις και όχι να τον αφήνουμε να μαραζώνει και να κινείται μεταξύ ευτελών, μικρών και ολίγιστων.

Ίσως οι ενέργειές τους να αποτελέσουν και τη βίβλο των υπό εκκόλαψη νέων τοπικών ταγών που θα παραδειγματιστούν και θα ορίσουν νέες κατευθύνσεις και στόχους. Ποιος ξέρει, ίσως, μπορεί κάτι να βγει. Είδομεν.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

-1.Δίδασκαν στο Ελληνικό Σχολείο Αλμυρού (ονομάστηκε έτσι γιατί διδάσκονταν περισσότερο Ελληνικά) που ήταν στην οδό Ν. Μητάκου (στα Σαρσονέικα) και αποτελούνταν από τις δυο τελευταίες τάξεις του σημερινού Δημοτικού και την Α΄ του σημερινού Γυμνασίου. Λέγονταν και Σχολαρχείο  (ειδικά η τελευταία τάξη του, η σημερινή Α΄ Γυμνασίου, επειδή ο Σχολάρχης έκανε μάθημα σ’ αυτή). Διδακτικά ακολουθεί το Γυμνάσιο με 4 επί πλέον τάξεις.

-2.Η Αρχαιολογική Υπηρεσία του Κράτους ιδρύθηκε το 1833 με το διάταγμα της 3/15.4.1833, ως μέρος του Υπουργείου Παιδείας, και θεσπίστηκε ο πρώτος αρχαιολογικός νόμος (10/22.5.1834).

– Οφείλω ευχαριστίες στο Γιώργο Τζάμο καθώς και στο Γιάννη Κυριάκο και Λούλα Δαμιανού για τις πληροφορίες και βοήθειά τους.