Η «ΕΚΡΗΞΗ» ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

του Γιάννη Θεοδώρου

(αναδημοσίευση από το Πασχαλινό φύλλο του “Λαού”)

 Πως αλήθεια γιορτάζεται η Ανάσταση από τους Ορθόδοξους πιστούς σήμερα;

Αν προσπαθούσαμε να χαρακτηρίσουμε με μια λέξη τον τρόπο εορτασμού της Ανάστασης, από τους σύγχρονους Νεοέλληνες χριστιανούς, τότε αυτή η λέξη θα μπορούσε ίσως να είναι η «έκρηξη»! Είναι άραγε συνειδητοποιημένος και σε θέση να γνωρίζει ο σύγχρονος Νεοέλληνας, ο οποίος «δοκιμάζεται» πολύπλευρα στη σημερινή εποχή και νοιώθει κυριολεκτικά να χάνει τη γη από τα πόδια του, αφού ο υλικός ευδαιμονισμός των τελευταίων δεκαετιών, κλονίζεται, το γιατί υπάρχει αυτή η «έκρηξη» και τι ακριβώς γιορτάζεται τη βραδιά της Ανάστασης; Βέβαια,

-Με έκρηξη ακούγεται το «Χριστός Ανέστη» από το στόμα του ιερέα και των πιστών. -Έκρηξη πανηγυρισμού διαδέχεται το πένθος.

-Έκρηξη άπλετου φωτισμού τα ημίφωτα,.

-Έκρηξη γλεντιού τη νηστεία.

-Έκρηξη και από τον κρότο των πυροτεχνημάτων, τα οποία είναι φαντασμαγορικά και ταυτόχρονα επίφοβα, αλλά ουσιαστικά αποτελούν περισσότερο ένδειξη χαμηλής ποιότητας φολκλόρ.

Όλα αυτά δεν είναι παρά τρόποι με τους οποίους αποτυπώνεται αισθητά στη χειροπιαστή ανθρώπινη ζωή η αναστάσιμη χαρά. Αυτή η χαρά δεν είναι ούτε διακοσμητικό ούτε επιβοηθητικό στοιχείο. Είναι ουσιώδης παράμετρος του ανοίγματος του ανθρώπου στο γεγονός της Ανάστασης του Χριστού. Δεν είναι ένας από τους τρόπους αποδοχής της Ανάστασης. Είναι ο μόνος τρόπος: «Οι ουρανοί ας ευφραίνονται, όπως είναι αντάξιο στην Ανάσταση και η Γη ας σκιρτά από αγαλλίαση. Ας γιορτάζει κι όλος ο κόσμος, και ο ορατός και ο αόρατος. Γιατί ο Χριστός που είναι αιώνια χαρά, αναστήθηκε» (ψάλλεται στην αναστάσιμη λειτουργία, μετά τα μεσάνυκτα του Μ. Σαββάτου)2. Η εκρηκτικότητα λοιπόν των εκδηλώσεων δεν είναι τυχαία, αφού καλείται να εκφράσει μια ξεχωριστή χαρά. Τη μοναδική εκείνη χαρά, η οποία πανηγυρίζει μια πραγματική έκρηξη• ότι έγινε πραγματικότητα το ακατόρθωτο3.

Όμως, οι άνθρωποι συνεχίζουν και πεθαίνουν ακόμη και μετά την Ανάσταση του Χριστού! Πού είναι λοιπόν η συντριβή του θανάτου, την οποία ακούμε σε πολλούς θαυμάσιους πασχαλινούς ύμνους, όπως π.χ. «Τριήμερος εξανέστης (Κύριε), Αδάμ εγείρας εκ φθοράς και καταργήσας θάνατον»4; Και τι κέρδισε ο άνθρωπος με την Ανάσταση του Χριστού; Μήπως ότι μετά τον ατομικό θάνατο καθενός ανθρώπου η ψυχή του κερδίζει μια καλή επουράνια θέση; Μα αυτό θα ήταν κάτι καινούργιο; Δεν είναι αυτό που κάλλιστα θα μπορούσε να γίνεται και πριν από (και χωρίς) την Ανάσταση;

Από την πρώτη δηλαδή στιγμή της δημιουργίας του, το σύμπαν (με πηδαλιούχο τον άνθρωπο) κλήθηκε από τον Δημιουργό του να έρθει σε επικοινωνία μαζί Του, και άρα να γίνει μέτοχος της άφθαρτης ζωής του Θεού, την οποία και δεν διαθέτει ο κόσμος καθεαυτόν. Η κτίση δεν βρίσκεται σε στάση, αλλά σε κίνηση – ανταπόκριση προς έναν Θεό ο οποίος πρώτος αυτός κινείται προς τον κόσμο5. Η κτίση λοιπόν βρίσκεται σε πορεία προς μια τελική συνάντηση, η οποία θα ανακαινίσει τελεσίδικα ολόκληρη την κτίση, δεν θα λυτρωθεί η ψυχή από τον κόσμο, αλλά ο κόσμος από τον θάνατο. Η υλοποίηση του αρχικού σχεδίου του Θεού (η ανάπλαση της κτίσης του με συνεργό τον άνθρωπο) ξεκίνησε με τη σάρκωση του Υιού, κορυφώθηκε με την Ανάστασή του και θα ολοκληρωθεί στην έσχατη και καθολική Ανάσταση. Η Ανάσταση συνεπώς του Χριστού δεν είναι ένα γεγονός που έγινε, τελείωσε στο παρελθόν και παραμένει έγκλειστο εκεί, αλλά το ξεκίνημα μιας διαδικασίας που συνεχίζεται και που θα ολοκληρωθεί στο μέλλον. «Ο Χριστός έχει αναστηθεί, κάνοντας την αρχή για την ανάσταση όλων των νεκρών», μας λέει ο Παύλος στο καταπληκτικό 15ο κεφάλαιο της πρώτης επιστολής του προς τους Κορινθίους»6. Τη Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ, μετά την επιστροφή του επιταφίου στην εκκλησία, διαβάζεται η περίφημη προφητεία του Ιεζεκιήλ7, η οποία δεν περιγράφει απλά μια εμπειρία που είχε κάποτε ένας προφήτης ενώπιον ξηρών οστών, αλλά φανερώνει τι θα κάνει ο Θεός στις έσχατες ημέρες. «Το είπα και θα το κάνω» – «ελάλησα και ποιήσω, λέγει Κύριος Κύριος».

Αυτοί οι άξονες ορίζουν τη συνάφεια εντός της οποίας χρειάζεται να κατανοούνται οι φράσεις περί κατάργησης του θανάτου. Το μεσοδιάστημα (που διανύουμε σήμερα) από την Ανάσταση του Χριστού μέχρι την καθολική Ανάσταση είναι συνέχιση του πολέμου με το κακό, το οποίο υπάρχει ακόμη, αλλά ψυχορραγεί ανάμεσα στην αποφασιστική μάχη που έχει ήδη κερδηθεί, και την τελική νίκη της Ζωής που δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Είναι αυτό που ωραιότατα δηλώνεται ψαλτά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, «Ο άδης βασιλεύει πάνω στο ανθρώπινο γένος, αλλά η βασιλεία του δεν θα είναι παντοτινή8». Είναι το ίδιο που λέει ο Χρυσόστομος στον Κατηχητικό του Λόγο, που διαβάζεται στην αναστάσιμη λειτουργία, και που δεν εμφανίζει τον θάνατο καταργηθέντα, αλλά ξεδοντιασθέντα: Πού είναι, θάνατε, το φαρμακερό κεντρί σου; Πού είναι, άδη, η νίκη σου; Ο Χριστός αναστήθηκε και εσύ έχεις κατανικηθεί»9. Ο Χριστός ως νέος Αδάμ ανοίγει με την ανάστασή του νέες οντολογικές προοπτικές όχι μόνο για το ανθρώπινο γένος, αλλά για ολόκληρη την κτίση. Ο προορισμός του ανθρώπου είναι η ομοίωσή του με τον Θεό, την οποία εργάζεται μυστικά στον άνθρωπο η ενέργεια του αγίου Πνεύματος. Αυτή λοιπόν δίνεται στον άνθρωπο, εφόσον ενεργητικά την αποδέχεται και κρατήσει την επαφή του με το Σώμα του αναστήσαντος Χριστού, με τη συμμετοχή στο σώμα της Εκκλησίας και με τη Θεία Ευχαριστία που αποτελεί το σπουδαιότερο μυστήριο της Εκκλησίας και θεωρείται ότι αποτελεί πρόγευση των εσχάτων10, της Βασιλείας του Θεού . Η πρωταρχική φύση του ανθρώπου υφίσταται και υπάρχει πραγματικά μόνο μέσα από την εσχατολογική υπόσταση του ανθρώπου , στο πρόσωπο του Χριστού, του ελεύθερα σαρκωμένου στο αναστημένο σώμα του11.

Συνεπώς, έχει λόγο να πανηγυρίζει ο σημερινός Νεοέλληνας ορθόδοξος πιστός, γεμάτος από έκρηξη αληθινής χαράς και ελπίδας για την Ανάσταση.

Και βέβαια, μακριά από τον υλικό ευδαιμονισμό και το κυνήγι της πρόσκαιρης χαράς που του αποφέρει η απόκτηση των υλικών αγαθών, καλείται να μετατρέψει αυτή την «εκρηκτική» χαρά και ελπίδα σε μια δημιουργική, σωτήρια γι’ αυτόν, ιστορική πορεία.

Σημειώσεις

1.Ο Γιάννης Θεοδώρου είναι Διευθυντής στο Γυμνάσιο – Λύκειο Σούρπης και έχει ολοκληρώσει Μεταπυχιακές σπουδές στο τμήμα Ανθρωπιστικών σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.

2.Ουρανοί μέν επαξίως ευφραινέσθωσαν, γή δέ αγαλλιάσθω, εορταζέτω δέ κόσμος, ορατός τε άπας καί αόρατος, Χριστός γάρ εγήγερται, ευφροσύνη αιώνιος.

3.Θανάσης Παπαθανασίου, «Με την ψυχή στα πόδια. Από το μνήμα το κενό στους δρόμους του κόσμου», περιοδικό Εν πλω.

4.Την Τρίτη ημέρα αναστήθηκες αφού σήκωσες τον Αδάμ απ΄ τη φθορά … και κατήργησες το θάνατο.

5.Θανάσης Παπαθανασίου, «Με την ψυχή στα πόδια. Από το μνήμα το κενό στους δρόμους του κόσμου», περιοδικό Εν πλω.

6.«Χριστός εγήγερται εκ νεκρών, απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο» Α΄ Κορ. 15:20.

7.37: 1-14.

8.«βασιλεύει, αλλ’ ουκ αιωνίζει άδης του γένους των βροτών» (έκτη ωδή).

9.«Πού σου, θάνατε, το κέντρον; Πού σου, Άδη, το νίκος; Ανέστη Χριστός, και συ καταβέβλησαι. Ανέστη Χριστός, και πεπτώκασι δαίμονες. Ανέστη Χριστός, και χαίρουσιν Άγγελοι. Ανέστη Χριστός, και ζωή πολιτεύεται…» (Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, Λόγος Κατηχητικός Κυριακής του Πάσχα).

10.Σμέμαν Αλέξανδρος, Ευχαριστία, Αθήνα: Ακρίτας, 1987 σελ. 199.

11.Αγόρας Κώστας, «Περί κόσμου, ανθρώπου και ιστορίας», στον τόμο Πίστη και Βίωμα της Ορθοδοξίας, Τόμος Α, Δόγμα, Πνευματικότητα και Ήθος της Ορθοδοξίας, Πάτρα 2002, σελ. 138.