Η δεκαεξάχρονη πορεία του «Δελτίου» της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού

γραφει ο Βίκτωρ Κων. Κοντονάτσιος

Μία σημαντική πνευματική δραστηριότητα, που ξεκίνησε στην περιοχή του Αλμυρού πριν από χρόνια, συμπληρώνει ήδη δεκαέξι συνεχή χρόνια δυναμικής παρουσίας. Πρόκειται για το «Δελτίο της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού «Όθρυς», του οποίου κυκλοφόρησε ήδη το 16 τεύχος, το τεύχος του έτους 2012. Αν και όταν κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος του «Δελτίου», κατά το 1997, δεν είχε παρθεί και ανακοινωθεί κάποια απόφαση του τότε Διοικητικού Συμβουλίου για την περιοδικότητα της έκδοσής του, η πρακτική που ακολουθήθηκε, φαίνεται να καθιέρωσε την έκδοση ενός τεύχους κάθε χρόνο.

Το «Δελτίο» της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού διανύει την δεύτερη εκδοτική του περίοδο, η οποία άρχισε το 1997. Η επισήμανση «Περίοδος Β΄» που τυπώθηκε στο κάτω μέρος του εξώφυλλου από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας του «Δελτίου» ξένισε και προβλημάτισε τους περισσότερους καθώς η «Περίοδος Α΄» ήταν για τους περισσότερους εντελώς άγνωστη. Πολύ λίγοι ωστόσο, καλοί γνώστες όμως της ουσιαστικής ιστορίας και του παρελθόντος τούτου του τόπου, ήταν εκείνοι που θυμήθηκαν και χαμογέλασαν. Ναι, είπαν, και βεβαίωναν όσους παραξενεύονταν, υπήρξε  και «πρώτη εκδοτική περίοδος του Δελτίου». Άρχισε στα 1899 και σταμάτησε στα 1911. Κυκλοφόρησαν τότε επτά συνολικά τεύχη. Μόνο που τότε, ακολουθώντας τη γλώσσα της εποχής, λεγόταν «ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΗΣ ΕΝ ΑΛΜΥΡΩ ΦΙΛΑΡΧΑΙΟΥ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΗΣ «ΟΘΡΥΟΣ»». Η πρώτη εκείνη εκδοτική περίοδος ήταν πολύ απόμακρο γεγονός. Χαρακτηριστική ήταν η παρατήρηση της αξέχαστης δημοσιογράφου Νίτσας Κολιού: «Αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ η διαφορά 86 ετών (1911 -1997) μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης εκδοτικής περιόδου ενός περιοδικού. Μόνο μια Φιλάρχαιος Εταιρεία το αρχαιότερο σωματείο μπορούσε να το κατακτήσει».

Πολλές ευχές και πολλά συγχαρητήρια σημαντικών ανθρώπων της εποχής εκείνης ακολούθησαν την έκδοση του πρώτου τεύχους, του τεύχους του 1899. Είχαν περάσει μόλις δεκαοχτώ χρόνια από την απελευθέρωση του Αλμυρού από την τουρκική σκλαβιά και δύο μόλις χρόνια από τη δεύτερη Τουρκοκρατία, του 1897 . Ευχές για ευόδωση, για μακροημέρευση και για συνέχιση της έκδοσης για πολλά χρόνια δόθηκαν πολλές. Ανάμεσα στις ευχές αυτές και στα συγχαρητήρια ξεχώριζαν αυτές πολλών ξένων  επιστημόνων, διανοητών, αρχαιολόγων, Πανεπιστημίων και Εθνικών Βιβλιοθηκών, όπως του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, του Βερολίνου, της Κοπενχάγης, της Ουασιγκτώνος, της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αγίας Πετρούπολης της Ρωσίας, του βαρώνου Fr. Hiller von Gärtrigen, ο οποιος παίρνοντας το «Δελτίον» στα χέρια του έγραψε: «Δελτίον ήλθε σοφόν, το μάλ’ ενδυκέως ετέλεσσεν Όθρυος ος φθίην σύλλογος αμφίς έχει … υπ’ Αθηναίης ήπια εργα μαθών»  και κατέληγε με μια προσευχή του στο Δία: «Αλλά, Ζευ βασιλεύ, ίλαθι τόδ΄ εράνω».

Το «Δελτίον» της «πρώτης» αυτής περιόδου σταμάτησε στα 1911. Ούτε οι ευχές, ούτε ο Ζευς, ούτε η θεά της σοφίας, η «Αθηναίη», μπόρεσαν να σταματήσουν τον θεό του πολέμου Άρη, που από το 1912 άρχισε να κυριαρχεί για χρόνια στην πατρίδα μας. Έτσι  το 7^ο τεύχος της περιόδου, του 1911, ήταν το τελευταίο. Ήταν μία πρωτοποριακή, σημαντικότατη πρωτοβουλία, μοναδική τότε για τον ελλαδικό χώρο.

Όλα αυτά τα θυμήθηκαν κάποιοι  βλέποντας στα 1997 να κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του «Δελτίου της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού «Όθρυς» με την επισήμανση «Περίοδος Β» και δικαιολογώντας την ευχήθηκαν, σαν πρώτη ευχή, μην φανερώνοντας την κάποια ενδόμυχη αμφιβολία τους, που δεν ήθελαν να την διατυπώσουν φανερά, τούτη τη φορά τα τεύχη της να ξεπεράσουν τουλάχιστον τα επτά της «πρώτης περιόδου», που τόσο απότομα έληξε. Την ίδια ευχή έδωσε και ο αείμνηστος Αλμυριώτης Γιώργος Διακουμάκος που συνόδεψε όμως τις ευχές του αναλαμβάνοντας προσωπικά τη δαπάνη της έκδοσης του 1^ου και του 2^ου τεύχους, του 1997 και 1998 και έτσι το όνειρο έγινε πραγματικότητα. «Νενίκηκας νίκην μεγάλην» πανηγύρισε ζητωκραυγάζοντας ο αλησμόνητος φίλος Γιάννης Πανέρης.

Έτσι, κάτω από τέτοιους ενθουσιασμούς και ευχές, όταν στα 2004 κυκλοφόρησε το 8^ο τεύχος, σπάζοντας το ρεκόρ της πρώτης περιόδου, τα πρώτα εκείνα χαμόγελα που εμπεριείχαν και μία δόση σκεπτικισμού και αμφιβολίας, πλάτυναν και γέμισαν αισιοδοξία και θαυμασμό. Και οι ευχές για συνέχιση έδιναν κουράγιο, έστω και αν πια δεν συνοδεύονταν με γενναιόδωρες ιδιωτικές προσφορές, αλλά μόνο με συγχαρητήρια.

Αργότερα, όταν ο αριθμός εφτά ξεπεράστηκε πολλοί ήταν εκείνοι που, παρακολουθώντας με θαυμασμό αλλά και «μετά φόβου» την εκδοτική αυτή προσπάθεια, έγιναν προληπτικοί και φοβόντουσαν το «μάτιασμα» και τη «γρουσουζιά». Φοβόντουσαν  τον αριθμό 13. Έφτασαν μέχρι του σημείου να προτείνουν για να ξεπεραστεί η «γρουσουζιά» του 13 να εκδοθεί διπλό τεύχος, 13 και 14 μαζί. Χωρίς ανυπέρβλητα εμπόδια κυκλοφόρησε και το 13 και το 14.

Όλα αυτά έρχονται στο νου τώρα που κυκλοφορεί ήδη το 16^ο τεύχος. Κάτω από τέτοιες δύσκολες συνθήκες έφτασε η σύγχρονη δύσκολη εποχή όπου είναι «σβυσμένες όλες οι φωτιές οι πλάστρες μες στη χώρα», και «τα χέρια είναι παράλυτα και τα σφυριά παρμένα και δε σφυροκοπά κανείς τ’ άρματα και τ’ αλέτρια», στην εποχή που «η φούχτα κάποιου ζυμωτή λίγο σιτάρι αν κλείσει δεν βρίσκει την πυρή ψυχή ψωμί για να το κάμει».

Και όμως και στην εποχή αυτή μια «φούχτα» ανθρώπων, η  «φούχτα» της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού, έχοντας πάντοτε μέσα τους ζωντανή και «πυρή ψυχή» έκανε το λίγο «σιτάρι» που μπόρεσε να βρει «ψωμί» και κυκλοφόρησε το 16^ο τεύχος του «Δελτίου» της, δίνοντας με τον τρόπο της  τη δική της απάντηση στα σύγχρονα εφιαλτικά ερωτήματα. Γιατί η  πατρίδα μας πρέπει να συνεχίσει παρουσιάζοντας την ουσιαστική ταυτότητά της, που είναι η πνευματική ζωή και ο πολιτισμός.

Το νέο τεύχος του «Δελτίου», του έτους 2012, περιλαμβάνει στις 200 σελίδες του δώδεκα νέα μελέτες αναφερόμενες, όπως  σχεδόν πάντοτε, στην ιστορία της περιοχής μας. Και η μελέτη, η καταγραφή και η γνωστοποίηση της τοπικής μας ιστορίας είναι το χρέος που έχει αναλάβει η Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού και που  προβλέπεται από το καταστατικό της.

Η Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού «Όθρυς» πιστεύει ότι μπορεί και πρέπει να αισθάνεται περήφανη γιατί σε τέτοιους δύσκολους και χαλεπούς καιρούς δεν σταμάτησε το κύριο έργο της. Για το λόγο αυτό, πανηγυρίζοντας την έκδοση του νέου τεύχους του «Δελτίου» της, διοργανώνει ειδική εκδήλωση την Κυριακή, στις 3 Φεβρουαρίου, ώρα 11.30 το πρωί στην αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου Αλμυρού, στην οποία, μαζί με το κόψιμο της πρωτοχρονιάτικη πίτας του νέου έτους 2013 και τις ευχές της, προσεκτικά επιλεγμένοι παρουσιαστές θα παρουσιάσουν το νέο τεύχος και προσκαλεί όλους να παρευρεθούν σ’ αυτή συμμετέχοντας στη χαρά, χαρά όλων όσων αγαπούν τον τόπο μας.