Η Απελευθέρωση του Αλμυρού

του Αντωνίου Τσολάκη, δικηγόρου

 Τον παρακάτω πανηγυρικό λόγο εκφώνησε, κατά τη διάρκεια της Δοξολογίας για την απελευθέρωση της πόλης του Αλμυρού, ο δικηγόρος Αντώνιος Τσολάκης, στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου, το πρωί της περασμένης Κυριακής, 19 Αυγούστου.

«Δεν θα αναφερθώ σήμερα στα ιστορικά γεγονότα της απελευθέρωσης της περιοχής του Αλμυρού αυτά καθαυτά, καθώς πολλές φορές στο παρελθόν, άξιοι ομιλητές έχουν, με λεπτομέρειες, ξετυλίξει το κουβάρι των όσων διαδραματίστηκαν, λίγο πριν και κατά την διάρκεια της απελευθέρωσης της περιοχής, σε παρόμοιες ομιλίες. Εντελώς συνοπτικά μόνο θα πω, ότι η προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας, που είχε αποφασιστεί με τη συνθήκη μεταξύ των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων Αγγλίας, Γαλλίας και της Τουρκίας στις 24 Μαΐου του 1881, πραγματοποιήθηκε με την υπογραφή χωριστής ελληνοτουρκικής σύμβασης. Την συνθήκη υπέγραψαν ο Πρεσβευτής της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη Ανδρέας Κουντουριώτης και ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Μαχμούτ Σερβέρ Πασάς.

Στις 17 Αυγούστου του 1881, λοιπόν, Έλληνες στρατιώτες έφτασαν στον Αλμυρό. Η απελευθέρωση της περιοχής μπορεί να μη συντελέστηκε με αιματηρούς πολέμους, επικές μάχες και ηρωισμούς, όπως σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Η διαδικασία της προσάρτησης της περιοχής στο ελληνικό κράτος, υπήρξε κατά κύριο λόγο προϊόν διεργασιών σε διπλωματικό επίπεδο. Oι προηγούμενες επαναστατικές απόπειρες για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, του 1854, του 1866 και του 1878 δεν μπόρεσαν να ευοδωθούν.  Ωστόσο, οι εκδηλώσεις χαράς για την υλοποίηση της αλλαγής του διοικητικού καθεστώτος που σηματοδότησε η μετάβαση, σε καθεστώς ελληνικής διοίκησης, υπήρξαν ζωηρές, περίπου ανάλογες μιας περήφανης στρατιωτικής νίκης. Οι Αλμυριώτες, έμπλεοι ενθουσιασμού, υποδέχθηκαν το γεγονός της ένταξης της πόλης και της περιοχής τους στο ελληνικό κράτος, δείχνοντας έμπρακτα την ανακούφιση και τη χαρά τους για την απελευθέρωση της περιοχής πενήντα χρόνια μετά τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους.

Βέβαια, η ημέρα αυτή δεν έχει χαρακτήρα μόνο συμβολικό για τον Αλμυρό και την περιοχή του. Ο άνεμος της αλλαγής που έπνευσε με την ένταξη της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος δρομολόγησε, τα επόμενα χρόνια μια σειρά από εντυπωσιακές μεταβολές στην τοπική κοινωνία, τις οποίες αξίζει να θυμηθούμε, για να κατανοήσουμε καλύτερα τι σήμανε για τους Αλμυριώτες η έναρξη της καινούργιας εποχής. Ο σημερινός Αλμυρός, με την ανάπτυξη που παρουσιάζει, αποτελεί κατά μέγα μέρος, αποτέλεσμα των διεργασιών αυτών που ακολούθησαν τα αμέσως επόμενα, μετά την απελευθέρωση χρόνια.

Έτσι λοιπόν, μετά το 1881 η πληθυσμιακή σύσταση της τοπικής κοινωνίας μεταβλήθηκε άρδην. Η οικονομική ανάπτυξη, με αργούς μεν ρυθμούς, υπήρξε επίσης πρωτοφανής.

Αφ’ ότου οι Τούρκοι έποικοι εγκατέλειψαν την περιοχή, οι ποιμενικές ομάδες των νομάδων, Σαρακατσάνων και Βλάχων, εκμεταλλευόμενες την εγκατάλειψη των οικισμών και των λειβαδικών εκτάσεων της περιοχής από τους Τούρκους, βρήκαν την ευκαιρία να αποκτήσουν μόνιμη εγκατάσταση και βοσκοτόπους στην επαρχία του Αλμυρού.

Η δυνατότητα εκπροσώπησης των κατοίκων στο ελληνικό κοινοβούλιο έδωσε μια δυναμική ώθηση στη διεκδίκηση λύσης για τα σημαντικά προβλήματα που απασχολούσαν τον Αλμυρό.

Τα σχολεία τα οποία ιδρύθηκαν και τα δημόσια κτήρια τα οποία κτίστηκαν τα επόμενα χρόνια, αποτελούν έργα που ακολούθησαν την απελευθέρωση.

Το ίδιο ισχύει για μια σειρά από άλλα έργα, όπως η αποξήρανση των ελών, η κατασκευή δρόμων και άλλων έργων υποδομής. Απότοκος της απελευθέρωσης υπήρξε και η δρομολόγηση της διαδικασίας για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και την επίλυση του αγροτικού ζητήματος, έστω και μετ’ εμποδίων. Έτσι πολλοί κάτοικοι της περιοχής, ακτήμονες και αγράμματοι ως τότε, απέκτησαν τα επόμενα χρόνια περιουσιακά δικαιώματα και πρόσβαση στην εκπαίδευση.

Ακόμη, η εγκατάσταση των προσφύγων στην Ευξεινούπολη και την Αγχίαλο συντελέσθηκε λόγω της προηγηθείσας ένταξης της περιοχής στην ελληνική επικράτεια.

Επιπλέον, οι τούρκικες ονομασίες των οικισμών, όπως «Καρατσάνταγλι»,  «Δαουτζά», και άλλες εγκαταλείφθηκαν σταδιακά και αντικαταστάθηκαν από ελληνικές.

Χτίστηκαν νέες εκκλησίες και επιχειρήθηκε η ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου, με τη σύσταση της Φιλαρχαίου Εταιρίας, τις ανασκαφικές εργασίες και την ίδρυση του Μουσείου.

Με λίγα λόγια, η περιοχή του Αλμυρού ξύπνησε από ένα λήθαργο αιώνων. Η αποτίναξη των δεσμών της οθωμανικής επικυριαρχίας υπήρξε γεγονός συγκλονιστικό για τον Αλμυρό και την τοπική κοινωνία.

Αυτοί είναι λοιπόν μερικοί μονό από τους σημαντικούς λόγους για τους οποίους η 17^η Αυγούστου 1881 αποτελεί μια ημερομηνία ορόσημο για την περιοχή. Αυτή την ημερομηνία τιμούμε σήμερα με την παρουσία μας.»